vasael.ir

به گزارش خبرنگار وسائل، نشست «اقتصاد تمدن ساز» روز دوشنبه ۱۱ آذرماه ۱۳۹۸ با سخنرانی محمد غلامی مدیر گروه معیشت و اقتصاد موسسه مطالعات تمدن اسلامی به همت مرکز مطالعات اقتصادی بسیج دانشجویی دانشگاه علم و صنعت برگزار شد.

مدیر گروه معیشت و اقتصاد موسسه مطالعات تمدن اسلامی در این نشست ابتدا به وضعیت نامناسب اقتصادی پرداخت و گفت: قیمت دلار از ۳۰۰۰ تومان به ۱۲۰۰۰ رسید یعنی حدودا چهار برابر شد و اگر بخواهیم به عقب برگردیم در هر دولتی ما با افزایش قیمت دلار مواجه شدیم به عنوان مثال قیمت دلار در ابتدای دولت آقای هاشمی از ۱۰۰ تومان در اواخر دولت به ۳۰۰ تومان رسید چیزی حدود سه برابر و همین روند در بقیه دولت ها نیز مشاهده می شود.

اگر بخواهیم یک تحلیل تمدنی دقیق داشته باشیم تقریبا از سال های ۱۲۸۰ جامعه ما با تمدن غرب مواجه شد در آن زمان ما یک جامعه ایرانی اسلامی داشتیم که این جامعه با تمدن غرب مواجه شد که جامعه غرب مبانی و شرایط و ویژگی های خاص خودش را داشت.

ما در آن سال ها با یک انتخاب سه گزینه ای مواجه شدیم، گزینه اول این بود که از فرق سر تا نوک پا غربی شویم که حدود ۲ الی۳ درصد جامعه طرفدار این طرح بود. گزینه بعد این بود که ما به طور کلی باید غرب را کنار بگذاریم و فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی خود را حفظ کنیم که معروف‌ترین فرد در این زمینه شیخ فضل الله نوری است.

اما یک بخش زیادی از جامعه طرفدار یک ایده سومی بودند و معتقد بودند این دو فرهنگ باهم تلفیق شود و یک شرایط تلفیقی ایجاد گردد که تحت عنوان غربزدگی عنوان می شود ۱۰ سال بعد نیز تقریبا نصف جمعیت ایران از گرسنگی از دنیا رفتند و گرفتار پهلوی اول و دوم شدند تا به انقلاب اسلامی رسید و در نهایت ۹۸٪ مردم فردی را انتخاب کردند و رای دادند که کاملا اسلامی بود و بویی از غرب نبرده بود.

ساختار سیاسی اسلام را آن زمان تشکیل دادند و در نهایت ساختار ولایت فقیه ایجاد و در ذیل آن مسائل دیگر نیز مطرح شد. در بحث های نظامی بعد از ۸ سال جنگ کشور به یک تراز نظامی قابل قبول رسید؛ امروز که تمام جامعه از وضعیت اقتصادی ناراضی هستند از وضعیت نظامی تقریبا راضی هستند.

در بعد اقتصادی دچار این تلفیق هستیم به عنوان مثال بانکداری اسلامی ما کاملا غربی است و یک نهاد کاملا غرب زده است که در کتاب «بحران های تمدنی ایران معاصر» نوشته حجت‌الاسلام محمد حسین متولی امامی به طور کلی این مطالب توضیح داده شده است. سیستم پولی ما «ریال» است و ریال پولی است که می خواهد اهداف و شرایط اسلامی را در جامعه ایجاد کند و همچنین می خواهد نهادها و اهداف غربی را با خودش به همراه داشته باشد.

خلق ریال

از سال ۱۳۰۸ پول ایران از تومان به ریال تبدیل شد در آن سال هر یک گرم طلا ۳ ریال بود. از سال ۱۳۰۴ نیز بانک توسط انگلیس در ایران افتتاح شده بود و از سال ۱۳۰۸ تاکنون واحد پول ما ریال است. بنابراین از زمانی که سیستم بانکی در ایران محقق می شود ۲ سال بعد قیمت طلا ۱۳ ریال می شود یعنی تقریبا ۶ برابر می شود تا اکنون که همین طور در حال افزایش است.

ما در بستری که کاملا غرب زده است و یک بستر پولی غرب زده یعنی تلفیق بین غربی و ایرانی اسلامی حرکت کرده ایم اما چرا این اتفاق افتاده است؟ زمانی که پول کاغذی می شود یعنی از هیچ پول ایجاد می شود که یک کالای واقعی نیست.

آن چیزی که در بحث های دینی ما حرام اعلام شده است دو بخش دارد، یک بخش را پول پرقدرت می گوییم یعنی خلق پول وسط بانک مرکزی و یک بخش دیگر آن خلق پول بانکی است که حدود ۸۵٪ پول ها را بانک ها خلق کرده اند و حدود ۱۵٪ را بانک مرکزی تولید کرده است.

تعریف نقدینگی

در آخرین گزارش بانک مرکزی که در خرداد ماه ۱۳۹۸ منتشر شد، نقدینگی توضیح داده شده و به دو بخش پول و شبه پول تقسیم شده است. یک بخش از نقدینگی پول است؛ نقدینگی یعنی تمام این ریال هایی که در اختیار ما است که بانک مرکزی تولید کرده است و یک بخش دیگر به نام شبه پول که بانک های تجاری تولید کرده اند و در یک سال گذشته بخش پولی بانک مرکزی ۵۰٪ افزایش یافته است و شبه پول ۲۱٪ اضافه شده است.

نقدینگی در ۶ سال گذشته حدود ۴ برابر شده است؛ به عنوان مثال قیمت سکه در ابتدای سال ریاست جمهوری دکتر روحانی ۱ میلیون بوده و اکنون ۴ برابر شده یعنی پول زیاد شده و به نسبت آن طلا گران شده و ریال بی ارزش شده است. بنابراین هر قدر که سیستم پول اعتباری ما زیاد شود بی ارزش تر می شود و ما تصور می کنیم که همه چیز گران شده است.

سیستم بانکی ما هر روز یک هزار میلیارد تومان پول ایجاد می کند اگر بخواهیم این مقدار برای ما مشخص شود این مبلغ را تقسیم بر تعداد ۸۰ میلیون جمعیت، یعنی به ازای هر نفر ایرانی ۱۲۵۰۰ تومان پول تولید می شود و یک سیستمی ایجاد شده که روزی ۱۲۵۰۰ تومان از ارزش پولی کم می شود.

۳۰ هزار میلیارد تومان در بانک های تجاری به ۲۴۰ میلیارد تومان تبدیل می شود که ۱۵٪ متعلق به بانک مرکزی است. در اینجا ثروت نه از بین می رود و نه ایجاد می شود بلکه از بخشی از جامعه به بخش دیگر جامعه منتقل می شود.

در این سیستم پولی در یک بخشی از جامعه ثروت بر باد رفته است و برای یک بخشی ثروت باد آورده است و معمولا ۹۵٪ افراد جزء ثروت های بر باد رفته هستند و بخش ضعیف جامعه ضعیف تر می شود و بخش ثروتمند پر قدرت تر می شود.

در ۱۸/ ۱۳۵۱/۴ قانون پولی و بانکی کشور تصویب می شود که در این قانون یک ریال برابر است با ۰/۰۱ گرم طلای خالص یعنی یک ۱۰ هزار تومان معادل یک کیلو گرم طلا با دو امضای رئیس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد و دارایی بر روی اسکناس است که این دو امضاء این رابطه را ضمانت کرده است.

قانون بانکداری جدید

یک نکته تاسف بارتر اینکه یک قانون جدیدی به مجلس برده شده به نام قانون جدید بانکداری یعنی همین قانون پولی و بانکی را با چند قانون دیگر تلفیق کرده اند که تلاش های زیادی از سمت حوزه علمیه صورت گرفته که این قانون به تصویب نرسد.

در این قانون آمده است که قوه قضاییه حق ندارد به جرایم بانکدارها رسیدگی کند و خود بانک باید به تخلفات رسیدگی کند که با تصویب این قانون عملا رسیدگی به تخلفات از عهده قوه قضاییه خارج می گردد؛ همچنین در بخش دیگر آن آمده است که هیچ نهاد حقیقی و حقوقی حق اعتراض به سیستم بانکی را ندارد. لذا این قانون کاملا دیکتاتوری است بدین معنا که قدرت رئیس کل بانک مرکزی از قدرت رهبر معظم انقلاب بیشتر می شود و همچنین خلق پول و ربای پول در این سیستم بیشتر دیده می شود.

در شرایط وضعیت موجود چه راه حلی وجود دارد؟

حال برای اینکه وضعیت موجود را تغییر دهیم چه کار باید انجام داد؟ اگر با نگاه تمدنی به این مسئله نگاه کنیم دو راه وجود دارد؛ یا باید به سمت الگوی معیشت ایرانی اسلامی خودمان پیش برویم، یا به سمت سیستم بهینه غرب به سمت غربی شدن حرکت کنیم و به نظر می رسد که این دو رویکرد را جامعه نخبگانی ما نیز قبول دارند.

اگر بتوانیم سه گانه ای را برای خودمان ترسیم کنیم یعنی مسائل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و… که غرب یک نگاهی به آن دارد و الگوی ایرانی اسلامی هم که یک نگاه خاص دارد و همچنین در این بین یک بخش تلفیقی وجود دارد که وقتی  مسائل مختلف را اینگونه نگاه کنیم خیلی مسائل راحت حل می شود.

اگر نگاه غربی داشته باشیم باید برای غربی شدن، سیستم پولی دلار را بپذیریم که کشورهای مختلفی به این سمت حرکت کرده اند و اقتصاد خود را با پایه دلار تنظیم کرده اند. دلار یک تاریخ مهمی دارد که سال ۱۹۴۴ کنفرانسی شکل می گیرد که ۴۴ کشور دنیا سیستم پولی دنیا را درست می کنند. 

بنابراین طی پروسه ای دلار به پول جهانی تبدیل می شود و هر ۳۵ دلار را با ۱ انس طلا که هر ۳۱ گرم طلا معادل یک ۱ اونس است؛ این روند تا سال ۱۹۷۱ یعنی حدود ۲۷ سال بعد از جهانی شدن دلار ادامه داشت اما در این بین شوکی به نام شوک نیکسون وارد می شود بدین معنا که نیکسون رابطه دلار با طلا را قطع می کند و این رابطه دیگر برقرار نیست در نتیجه طلا گران می شود و قیمت آن بالا می رود.

الان هر اونس طلا معادل ۱۵۰۰ دلار است یعنی زمانی  ۳۵ دلار بود و اکنون به ۱۵۰۰ رسیده یعنی دلار در مقابل طلا ۹۸٪ بی ارزش شده و قدرت خرید دلار پایین آمده است.

آیا می‌توانیم غربی شویم؟

ما باید در مورد یک مسئله مهم با خود کنار بیاییم و آن اینکه ما نمی توانیم غربی شویم؛ یعنی از سال ۱۲۸۸ تا ۱۳۵۷ جامعه ما نشان داده که نمی تواند به تمام معنا غربی شود و در فضای اقتصادی و همچنین در فضای تحریم امروزه نمی توان غربی شد و از سیستم های غربی استفاده کرد.

از آنجایی که تحریم هستیم نمی توانیم پول خود را با پول جهانی تنظیم کنیم بنابراین یک راه بیشتر نداریم که به سمت الگوی معیشت اسلامی حرکت کنیم. ما اگر بپذیریم که بستر پولی نتیجه وضعیت اقتصادی ما است و این بستر پولی که ایجاد شده است تمام نهادها و شرایط ما روی این بستر شکل گرفته در مطالعات تمدنی باید زمین بازی را عوض کرد. در این زمین بازی نمی توان کار کرد چون محکوم به شکست است اما زمین بازی خودمان بستر پولی ما پول طلا است که یک سری ویژگی های خاص خودش را دارد اینکه ثابت است.

ما اگر بستر پولی خود را به بستر طلا منتقل کنیم از این بازی به سمت الگوی معیشت خود حرکت می کنیم و در این بستر کم کم نهادهای جدید متناسب با این الگو ساخته می شود. سه کارکرد پولی در سیستم اقتصادی غربی وجود دارد، پس انداز یا ذخیره ارزش، قیمت گذاری یا تعیین ارزش و در نهایت معامله.

حرکت به سمت پولطلا

در حرکت به سمت معیشت اسلامی باید کارکردها را از ریال به سمت طلا منتقل کنیم و ساده ترین بخش آنکه در جامعه انجام شده است در بحث مهریه است که قدیم مهریه بر اساس ریال تعیین می شد چون معتقد بودند طلا نوسان دارد اما بعد از مدتی متوجه می شوند طلا نوسان قیمت نداشته بلکه ریال دچار نوسانات می شود.

بعد از این نوسانات مهریه را بر اساس طلا تعیین کردند اکنون یک بخش آن انجام شده و یک معامله بلندمدت روی طلا انجام شده است یک بخش دیگر قرض طلا است مثلا اگر کسی یک سکه از شخصی قرض بگیرد چند سال دیگر نیز یک سکه ارزش و اعتبار دارد اما اگر بر اساس ریال قرض کند سال بعد از ارزش آن کاسته می شود.

راه حل‌هایی برای فرار از وضعیت موجود

ایجاد قرض الحسنه های خانگی بر بستر طلا یکی از راه حل‌هایی است که می توان از آن برای فرار از وضعیت موجود استفاده کرد؛ بر این اساس می توان در بخش خانگی، همچنین در بخش های ارگانی یا در معاملات دیجیتال از بستر طلا بهره ببریم.

به عنوان مثال در سطح استان یا شهر کارهای خود را بر بستر طلا انجام دهیم اکنون کارگاه های زیادی در اصفهان هستند که حقوق کارگران خود را بر اساس سکه طلا می پردازند. همچنین در شرایط تحریمی که قرار داریم چاره ای نداریم که با پول طلا کار کنیم چراکه پول طلا تحریم ندارد و یک بحث علمی کاملا مفصل است./501/241/ح

تهیه و تنظیم: سیفی