vasael.ir

کد خبر: ۱۵۳۲۰
تاریخ انتشار: ۲۸ آبان ۱۳۹۸ - ۱۴:۰۰ - 19 November 2019
 در نشست«پیش برنده‌ها و بازدارنده‌های ارزش‌های عفاف و حجاب» مطرح شد؛ 

بی‌حجاب‌ها، حجاب را امری سیاسی و حکومتی ‌می‌دانند

وسائل ـ دکتری علوم تربیتی و کارشناسی آموزشی گفت: برخی حجاب را به عنوان یک امر سیاسی و حکومتی می‌دانند و تصورشان این است که سیاستگذاران برای اینکه بتوانند در جامعه حکومت کنند بر روی عفاف و حجاب کار می‌کنند. تلقی آنها از آرایش و ظاهر آرائی در مقابل نامحرم را مثبت قلمداد می‌کنند و به عنوان بهداشت برمی شمارند و به همین دلیل آرایش‌های زننده مثل کاشتن مژه و ناخن دارند و حساسیت آنها در برابر آرایش دیگران و نامحرم کاهش پیدا می‌کند.

به گزارش خبرنگار وسائل، نشست«پیش برنده ها و بازدارنده هویت یابی مبتنی بر حرفه سبب اباحه‌گری در عفاف و حجاب استهای ارزش های عفاف و حجاب در دانشکده پزشکی مشهد» از سلسله نشست های کارگروه عفاف گرائی و تربیت جنسی دانشگاه فردوسی با ارائه دکتر معصومه محمدحسین زاده، دکتری علوم تربیتی و کارشناسی آموزشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد چهارشنبه 22 آبان در پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی سالن شورا برگزار شد که مشروح این ارائه در ذیل تقدیم خوانندگان محترم می شود.

خانم محمدحسین زاده، در ابتدا با اشاره به مقایسه برنامه درسی آشکار و پنهان دانشجویان علوم پزشکی گفت: تبیین برنامه درسی پنهان عفاف و حجاب دانشکده پزشکی مشهد مبتنی بر این بوده است که برنامه های درسی به عنوان قلب مراکز دانشگاهی هستند که از تحقق و اهداف و رسالت های آموزش عالی به لحاظ کمی و کیفی نقش بسزایی دارند.

واژه برنامه درسی در معنای وسیع آن با عنوان آنچه که در مدارس و نگاه های آموزشی تدریس می شود؛ برخی می گویند برنامه درسی مجموعه ای از تجارب است که به دنبال برنامه های تربیتی خاص برای فراگیران است و اعتقاد دارند که آنچه که مدارس و نظام های آموزشی به دنبال آن هستند در برنامه های درسی آشکار تحقق پیدا نمی کند.

 

اثرات برنامه‌های درسی پنهان و گاه پوچ در شکل دهی هویت فراگیران آموزشی 

دانشجویان با قرار گرفتن در محیط های رسمی موارد بسیاری بیش از آنچه که برای آنها طراحی شده است یاد می گیرند به طوری که به نظر می رسد به موازات برنامه درسی و رسمی که پیش بینی می شود، در مواقعی برنامه های درسی پنهان و گاه پوچ را یاد می گیرند که تأثیر آن به مراتب بیشتر از برنامه درسی آشکار است.

همه باید به این ابعاد توجه کنند که برنامه درسی پنهان و یا نامرئی را به عنوان آنچه که خارج از برنامه چارچوب های درسی آشکار است و به موازات آن تدریس می شود که بیشتر در حیطه نگرش ها و ارزش ها است و در شکل دهی هویت فراگیران نظام آموزشی تأثیر بسیاری دارد.

یکی از رسالت های مهم نظام های آموزشی تربیت ارزشی است که تربیت ارزشی در هر جامعه ای به طور جداگانه معنا می شود و در جامعه ما مبتنی بر اصول و اعتقادات مذهبی بیشتر شکل گرفته است. یکی از اصول و ارزش هائی که در جامعه ما دنبال می شود بحث عفاف و حجاب است که در همه جوامع به عنوان یک فضیلت شناخته می شود.

 

عدم کارآیی نهادینه سازی و ارزش سازی عفاف و حجاب در برنامه‌های درسی

عوامل مختلفی می تواند بر میزان عفاف و حجاب دانشجویان اثرگذار باشد که یکی نظام آموزشی است. این نظام به چه میزان توانسته است وظیفه خود را انجام دهد؟ آموزش عالی در این زمینه با چالش هائی روبرو است. پژوهش ها نشان می دهد که نقش برنامه های درسی در عفاف و حجاب حائز اهمیت است؛ قرار بود نظام آموزش عالی عفاف و حجاب را به عنوان ارزش نهادینه کند اما چرا برعکس شده است.

به نظر می رسد نهادینه سازی و ارزش سازی عفاف و حجاب در برنامه های درسی دیده شده است اما کارآیی ندارد و به نظر می رسد برنامه درسی پنهان و نامرئی در جریان است که باید دنبال ابعاد این برنامه پنهان بود که چطور می شود آن را مدیریت کرد.

 

رابطه بین عفاف و حجاب

دهخدا عفاف را به ترک شهوت و پاکی معنا کرده است؛ حجاب لباس و پوششی است که زنان استفاده می کنند که مبتنی بر اصول اسلامی است. رابطه عفاف و حجاب را اگر بخواهیم در قالب لایه های فرهنگ ببینیم شکلی را می توانیم ترسیم کنیم که جهان بینی توحیدی باور به ربوبیت خداوند است و این امر حیا و عفاف را می سازد.

اینجا این پرسش مطرح می شود که برنامه درسی پنهان دانشکده پزشکی چیست و طی چه عواملی شکل گرفته است؟ مرور برنامه درسی پزشکی اینگونه است که هدف از این دروس تربیت پزشک عمومی است که الزاماتی در آن نوشته شده است و اهداف کلی دارد که برای تحقق آن مراحل علوم پایه و بالینی طراحی شده است و در دوره های کارآموزی و کارورزی در بیمارستان با نظارت اساتید درگیر بیمار می شوند.

 

آنومی هویت یابی عفاف گرایی

به نظر می رسد که دانشجویان پزشکی در دوران تحصیل خود فرآیند هویت یابی عفاف گرائی را سپری می کنند و آنان به محض ورود به دانشکده پزشکی سوالاتی درباره پوشش و رفتار دارند که منجر به هویت یابی عفاف، حجاب و آنومی می شود چراکه نابسامانی و عدم برنامه ریزی برای این هویت یابی که سپری می کردند دیده می شود آنامی هویت یابی می تواند تجارب زیستی شرکت کنندگان را در برنامه درسی پنهان دانشکده پزشکی به تصویر بکشند.

در واقع آنان به واسطه کسب جایگاه و پرستیژ پزشکی و حضور در موقعیت های بالینی مثل تماس نزدیک با بیماران و شرایط اورژانسی است که گاه رعایت حریم عفاف و حجاب را با چالش مواجه می کند؛ به طور کلی تحصیل در دانشکده پزشکی و مواجه با همه ابعاد پنهان و آشکار این دانشگاه را تجربه می کنند که این تجربه ها گاه با رسالت ها و اهداف نظام آموزشی که برای آنها طراحی شده است همخوانی ندارد.

 

هویت یابی مبتنی بر حرفه / مراحل آنامومی عفاف گرائی

بسیاری از دانشجویان پزشکی متناسب با برداشت خود، جو دانشکده پزشکی و شرایط پزشکی نوعی هویت یابی جدید در رابطه با عفاف و حجاب را سپری می کنند و آنها به طور مستمر با تجاربی روبرو می شوند که با پیش فرض های عینی آنها همخوانی ندارد و گاهی رعایت حد و حدود شرعی را با مشکل مواجه می کند و سوالات و ابهامات فراوانی را برای آنها ایجاد می کند؛ در واقع آنها هویت یابی مبتنی بر حرفه را طی می کنند اما برنامه ریزی چندانی در این زمینه انجام نشده است.

دانشجو با قرارگرفتن در دانشگاه پزشکی و سیستم آموزشی نوعی هویت یابی عفاف گرایی را طی می کند و شرایط مداخله گر بر روی آنان اثر می گذارد و کنش ها و واکنش هائی دارد که تأثیر آن با عنوان اباحه گری در عفاف و حجاب نامیده شده است. این آنومی عفاف گرایی دارای مراحلی است و در نهایت هویت عفاف گرایی سکولاریستی را کسب می کنند. عفاف گرایی هنجاری تا دوره علوم پایه و کارآموزی است و بعد از آن بحرانی را سپری می کند که در دوره کاروزی به شاخص های حرفه ای خود بازمی گردد که این فرآیند چند ساله است.

دانشجویان هنگام ورود با توجه به مذهب از هر خانواده ای که باشند دارای پوشش ساده و حداکثر نزاکت را در مواجه با جنس مخالف داشته اند و اکثریت دانشجویان به اصول پذیرفته شده عفاف و حجاب پایبند بوده اند و رعایت عفاف و حجاب توسط دانشجویان رنگ و بوی قوی تری دارد که همه محیط های اجتماعی مختلف مثل ادارات را در بر می گیرد. بعد از ورود در طی تحصیل دانشجویان در محیط های متنوع با تجارب فراوانی روبرو می شوند و برخورد مناسب با این موقعیت ها آنها را در هویت عفاف و حجاب درگیر می کند که این فرآیند سه مرحله دارد.

 

هویت یابی مبتنی بر حرفه سبب اباحه‌گری در عفاف و حجاب است 

 

مرحله برمودای هویت آشنایی با دانشگاه / مواجه غیرعالمانه با حرفه پزشکی

به نظر می آید که ورود فرد به دانشکده پزشکی به مثابه یک محیط آکادمیک و رسمی است که در واقع هویت عفاف گرا را کسب می کنند و در این مرحله تلاش برای تثبیت طرح‌واره های رسمی است این مرحله برمودای هویت آشنایی با دانشگاه است. دانشجویان فکر می کنند که جامعه پزشکی باور دیگری از عفاف و حجاب دارند و شأن و پرستیژ اجتماعی خاصی دارند و بیشتر درباره شأن پزشکی به جنبه ظاهری آن توجه می کنند.

احساس می کنند منزلت خاص اجتماعی دارند که یکی از شاخص های منزلت آنان سبک پوشش است و در عین حال آن موضوعاتی که تابو در جامعه دارد جزو بدیهیات آنان است. دانشجویان مواجه غیرعالمانه با حرفه پزشکی دارند و این فقط تصور دانشجویان پزشکی است که بر اساس تصورات و براشت های خود شأن نادرستی را دنبال می کنند و براساس شرایط زمینه ای و مداخله ای عکس العمل هائی دارند و اینگونه تلقی دارند که حجاب برای یک پزشک دیگر معنادار نیست که ماحصل این امور افول شدید ارزش های عفاف و حجاب در دانشجویان می شود.

 

بازسازی غربی ساختاری عفاف و حجاب مبتنی بر استانداردهای حرفه ای 

در دوره کارورزی و دوره آخر کارآموزی دانشجویان پزشکی بر اساس تجارب این چند ساله اینگونه فکر می کنند که اگر ظاهر موجهی نداشته باشند بیمار اعتماد نمی کند و احساس می کنند که جامعه از پزشک یکسری اصول و ارزش هائی را می خواهد که اگر پزشک به آنها پایبند نباشد بیماران نمی توانند اعتماد کنند؛ در دانشگاه یاد می گیرند که در همه دنیا پزشک باید یکسری اصول را رعایت کند که پوشش خاصی به عنوان پوشش حرفه ای داشته باشد و به همین دلیل دوباره پیش فرض هویتی خود را مرور می کنند.

در این دوره آشنایی با تصویر جامعه از یک پزشک موجه را دارند و در عین حال آشنائی با استانداردهای حرفه ای را طی می کنند و در آنها یک هویت سکولاریستی شکل می گیرد که بر اساس شرایط مداخله ای آنها را دریافت می کنند.

ساختار عفاف و حجاب مبتنی بر استانداردهای حرفه ای در جامعه غربی برای آنها بازسازی می شود و تلاش می کنند که خود را با استانداردهای حرفه ای که برای آنها متصور است انطباق دهند؛ در نتیجه جایگزینی شاخص های مذهبی عفاف و حجاب با استانداردهای حرفه ای در این مرحله صورت می گیرد.

 

چه عواملی باعث می‌شود که آنومی هویت یابی عفاف گرائی شکل بگیرد؟

در شکل گیری آنومی هویت یابی عفاف گرایی خانواده، جامعه و فرد تأثیر دارند و یک قسمت آن سیستم دانشگاه است؛ از طرفی با توجه به اینکه در برنامه درسی پزشکی بحث نهادینه سازی عفاف و حجاب به عنوان یک ارزش مدنظر است، این هدف محقق نشده است و برعکس می شود. دلیل این امر آن است که برنامه  درسی پنهان عفاف و حجاب در جریان بوده است که در چهار بخش کلی بسته بندی می شوند.

یکسری عوامل مربوط به عوامل محیط شناختی بود مثل محتوا، روش تدریس و ارزشیابی و گروه بندی و غیره و در این قسمت محتوا بسیار حائز اهمیت است در عین اینکه محتوائی وجود نداشته است و به عنوان یک سرفصل در دروس عمومی لحاظ نشده است؛ سرفصلی با عنوان عفاف و حجاب اسلامی وجود ندارد و در عین حال اساتید درباره عفاف و حجاب صحبتی نداشتند به گونه ای که در رشته پزشکی این موضوع اهمیت ندارد و این نگفتن ها تصور بی اهمیتی را برای دانشجویان پزشکی به وجود می آورد.

از طرفی در ارزشیابی به موضوع عفاف و حجاب توجهی نمی شود و تلقی و برداشت اینگونه می شود که برای پزشک این موضوع اهمیت ندارد. روش های تدریس دارای اهمیت است؛ در کلاس پزشکی اینگونه تلقی می شود که بسیاری از روابط و رفتار بین دختر و پسر دانشجوی پزشکی عادی است.

عوامل مربوط به محیط اجتماعی درباره ارتباط دانشجویان با اساتید و ارتباط دانشجویان با یکدیگر و نقش اساتید و رعایت اساتید در این زمینه دارای اهمیت است؛ به هر میزان که استاد به مبانی دینی پایبند باشد و عفاف کلامی و رفتاری را رعایت کند بر روی دانشجویان اثرگذار است.

تعاملات نامناسب دانشجویان از یکدیگر نیز اثرگذار است؛ دانشجویان در این دوره از یکدیگر تأثیر می پذیرند و در عین حال از گروه های دوستان بیشترین اثرگذاری را دارند از طرفی تعاملات نامناسب کارکنان و اینکه با یکدیگر چگونه رفتار دارند جو نامناسب حاکم بر محیط آموزشی نیز تأثیرگذار است.

در جو دانشکده پزشکی صمیمیت به آسانی شکل می گیرد. عوامل مربوط به قوانین فیزیکی که قوانین و مقررات نامناسب حاکم بر محیط است؛ سال های پایانی دانشجوی پزشکی از این قوانین عبور می کند و می خواهد زودتر  به تخصص است. قوانین خوابگاهی ضعیف است و گاه ساختار گاردین در پزشکی سبب سوء استفاده هائی می شود و نظارت ها در این بخش ها بسیار ضعیف است و بسیاری از این آزارها گزارش داده نمی شود.

 

مولفه‌های سه گانه اباحه گری در عفاف و حجاب

چیدمان کلاس و کمبود امکانات و تجهیزات نیز به اباحه گری عفاف و حجاب دامن می زند؛ به همین دلیل گاه دختران و پسران از یک مکان برای استراحت استفاده می کردند و گاه برای تعویض لباس ها مکانی مشخص نمی شود و شرایط مداخله گر در این زمینه وجود دارد.

بسیاری از دانشجویان پزشکی پس از ورود به دانشگاه از سوی والدین نظارت نمی شوند؛ دانشجویان در برابر پدیده آنومی و نسبت به طرح‌واره ها و مفاهیم پیش ذهنی درباره عفاف و حجاب داشتند آشفتگی پیدا می کند و تلاش دارند که در محیط پزشکی این مفاهیم را بازسازی کنند و سعی دارند که با جو پزشکی هماهنگ شوند؛ ما حصل این امر نوعی اباحه گری در عفاف و حجاب است.

این اباحه گری در سه مولفه کلی عنوان می شود؛ یکی در پوشش و دیگری ظاهر آرائی و آرایش و نوع سوم تعاملات با دیگران است که تمایل به پوشش های نامناسب دارند و این گونه فکر می کنند که حجاب سلیقه ای است. دوم اینکه بی حجابی را حتی به عنوان یک ارزش اجتماعی تلقی می کنند چراکه فکر می کنند شأنیت پزشکی است و رعایت عفاف و حجاب اسلامی برای آنها کاهش پیدا می کند و گاه حرفه پزشکی را با پوشش اسلامی متعارض می دانند.

 

تلقی مثبت از آرایش و ظاهر آرائی در مقابل نامحرم 

در همین راستا حجاب را به عنوان یک امر سیاسی و حکومتی می دانند که سیاستگذاران برای اینکه بتوانند در جامعه حکومت کنند بر روی عفاف و حجاب کار می کنند. تلقی آنها از آرایش و ظاهر آرائی در مقابل نامحرم را مثبت قلمداد می کنند و به عنوان بهداشت برمی شمارند و به همین دلیل آرایش های زننده مثل کاشتن مژه و ناخن دارند و حساسیت آنها در برابر آرایش دیگران و نامحرم کاهش پیدا می کند.

در بحث ایجاد و تعاملات خلاف شرع، اعتماد بی جا به جنس مذکر پیدا می کنند که ارتباط نادرست با یکدیگر دارند و نگاه مثبتی به پدیده و شیوع دوست اجتماعی در بین پسر و دختر دارند؛ از طرفی دانشجویان پزشکی تصور نادرستی درباره محرمیت پزشک و بیمار دارند. طراحی و اجرای تفریحات دسته جمعی مختلط و شکل گیری ارتباطات خلاف شرع بین پسران و دختران از دیگر مولفه های اباحه گری در عفاف و حجاب در بین دانشجویان پزشکی است./502/241/ح

 

تهیه و تنظیم: فاطمه ترزفان

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۱۰ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۱:۳۹
طلوع افتاب
۰۶:۵۶:۵۱
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۳۵
غروب آفتاب
۱۹:۲۵:۴۱
اذان مغرب
۱۹:۴۲:۳۹