vasael.ir

کد خبر: ۱۵۲۸۸
تاریخ انتشار: ۲۵ آبان ۱۳۹۸ - ۱۲:۵۰ - 16 November 2019
حجت الاسلام والمسلمین رفعتی نائینی / ۱۵

فقه رسانه | سیره معصومین بهترین دلیل بر اهمیت زمان شناسی برای اصحاب رسانه است

وسائل ـ حجت الاسلام والمسلمین رفعتی نائینی در  این جلسه درس خارج فقه رسانه گفت: ما وقتی که به سیره عملی ائمه معصومین مراجعه می کنیم می بینیم که در نوع تعامل ایشان با مسائل اجتماعی و احوال زمان را به خوبی مراعات می کردند.

به گزارش خبرنگار وسائل، حجت الاسلام والمسلمین عباسفقه رسانه | سیره معصومین بهترین دلیل بر اهمیت زمان شناسی برای اصحاب رسانه است رفعتی، در این جلسه درس خارج فقه رسانه که در مورخه 1 دی سال 1397 برگزار شد، به بیان و تفصیل اولین وظیفه پیام رسانان دینی یعنی زمان شناسی، پرداخت و اظهار داشت: ما وقتی که به سیره عملی ائمه معصومین مراجعه می کنیم می بینیم که در نوع تعامل ایشان با مسائل اجتماعی و احوال زمان را به خوبی مراعات می کردند.

این استاد حوزه در دسته بندی افراد در مواجه به زمانه گفت: افراد سه دسته هستند برخی از عقب تر از زمان خودشان هستند، بعضی از افراد معاصر زمان خودشان هستند المرء ابن ساعته، برخی هم جلوتر از زمان خودشان هستند البته ما وظیفه نداریم جلوتر از زمان خود باشیم.

در پایان جلسه امروز حجت الاسلام والمسلمین رفعتی گفت: فرمایش دیگری از امیرالمومنین علیه السلام هست که «اعرف النّاس بالزّمان من لم يتعجّب من احداثه‏» این دیگر نهایت زمان شناسی است بهترین مردم، آگاه ترین مردم کسی است که از حوادثی که دارد پیش می آید شگفت زده نمی شود چون که قبلاً پیش‌بینی کرده است.

 

تفصیل مطالب مطرح شده در این جلسه، بدین شرح است:

اعوذ بالله من الشيطان الرجيم بسم الله الرحمن الرحيم و الحمدلله رب العالمين و به نستعين و هو خير ناصر و معين و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين

 

خلاصه جلسه گذشته

در جلسه گذشته عرض کردیم که یکی از وظایف مشترک اصحاب رسانه دینی و پیام رسانان زمان شناسی است باید در فعالیت های رسانه ای موقعیت زمانی را خوب شناسایی کنند و منظور از زمان شناسی را توضیح دادیم در بحث گذاشته یعنی در برنامه‌ریزی‌های کاری و فعالیت های رسانه ای شرایط و اوضاع و احوال زمانه خود را توجه داشته باشند منظور از زمان شناسی این است نه زمان شناسی تقویمی.

زمان شناسی دخالت دارد در برنامه ریزی در فعالیت های رسانه ای که شرایط را و و احوال زمان خودشان را بشناسند به تعبیر امروزی به روز بودن البته به روز بودن استعمالش همیشه در زمان شناسی نیست بعضی وقتها در مورد مد نیز به کار می رود.

زمان شناسی یکی از وظایف مشترک پیام رسانان است چون رسانه هر زمانی باید کارکردش متناسب با همان زمان خودش باشد و پیام رسان هم در صورتی می تواند موفق باشد در رسانه که زمان شناس باشد است، اوضاع و احوال شرایط زمان را خوب بررسی کند. برخی از روایت در این زمینه را که اهمیت زمان شناسی بود در فعالیت های مختلف در بحث گذشته به آن اشاره کردیم و روایت امام صادق(ع) که روایت معروفی است َ الْعَالِمُ بِزَمَانِهِ لَاتَهْجُمُ عَلَيْهِ اللَّوَابِس‏ مرحوم کلینی این روایت را در کافی نقل کرده است این از روایات بسیار مهم در بحث زمان شناسی است.

 

سیره عملی معصومین در توجه به زمان شناسی

ما وقتی که به سیره عملی ائمه معصومین مراجعه می کنیم می بینیم که در نوع تعامل ایشان با مسائل اجتماعی و احوال زمان را به خوبی مراعات می کردند. هر مسئولیتی در هر زمانی بپذیرنداین است که هر چیزی را در هر زمانی بگویند و اینکه وقتی که ما نگاه می کنیم که زمان شناس نیستیم که چرا این گونه امام معصوم عمل کرده است در حالی که امام کاملا توجه داشته است که شرایط و احوال زمان اقتضا می کند که الان این کار انجام نشود، یک زمان دیگر این کار انجام بشود.

مثلاً شما نگاه کنید صلح امام حسن و قیام امام حسین علیه السلام یکی از چیزهایی است که تضاد ظاهری در روش عملکرد این دو امام خودش را کاملاً نشان می‌دهند و این تضاد وقتی حل می شود که طرف شرایط زمان را خوب در نظر بگیردو الان خیلی از شیعیانی که اعتقاد به امامت هم داشتند در زمان امام حسن(ع) منتقد صلح امام حسن بودن اینگونه تعبیر می کردند که ما را سرافکنده کردی  با این صلح علت این امر این بود که زمان شناس نبودند اما امام زمان را هم شناخته و می‌بیند که الان زمان این نیست که بشود با معاویه جنگ را ادامه داد باید با معاویه صلح کرد.

در شرایط قیام حسین بهترین دوستان نهی می کردند امام حسین را از رفتن به کربلافامیل هم نهی می کرد ابن عباس و محمد بن حنفیه و... از سر دلسوزی هم نهی می کردند اما این ها به خاطر این بود که زمان شناس نبودند. امام حسین علیه السلام در بهترین زمان نهضت راقیام خودش را آغاز کردند و به فرجام رساندند و اگر غیر از این بود که اسلام از بین می‌رفت اسلام به طور کلی.

 

دسته بندی افراد در مواجه با شرایط زمانه

افراد سه دسته هستند برخی از عقب تر از زمان خودشان هستندبعضی از افرادمعاصر زمان خودشان هستندالمرء ابن ساعته برخی هم جلوتر از زمان خودشان هستند البته ما وظیفه نداریم جلوتر از زمان خود باشیم به خاطر این که جلوتر از زمان بودن نیاز به علم به حوادث آینده دارد. آنچه که وظیفه است که برای یک پیام‌رسان در رسانه دینی مهم است و وظیفه است این است که معاصر زمان خودش باشد زمان خودش را بشناسد لازم نیست آینده را هم بشناسند نه عقب تر از زمان باشد نه جلوتر.

از زمان جلوتر بودن بهتر از در زمان بودن است اما ما توانش را نداریم ما ظرفیتش را نداریم ما دانشش را نداریم. چرا عرض می کنم این جزو وظایف نیست و اینکه آینده را پیش‌بینی بکند به خاطر این که مردم زمانش تحمل آن را نخواهند. مردم زمان باورش را نسبت به آن نخواهند داشت.جلوتر از زمان بودن وظیفه رهبری است و وظیفه ما نیست.

خیلی از  از روایات بر می خوریم که حضرات ائمه سلام الله علیهم اجمعین به خصوص در فرمایشات نبی مکرم و همچنین امیرالمومنین علی علیه السلام هست که «سیاتی زمانه» این به خاطر چه هست؟ این به خاطر این است که به امت یاد بدهند که زمان های پیش رو تحولاتی که پیش رو است که شما بدانید که در آینده  چه کار بکنید لذا فرمایش امام علی داریم که «الفرار فی وقته ظفر» فرار کردن در زمانی که زمان فرار کردن است این پیروزی است این شکست نیست که درست زمان را شناختی و به موقع عقب نشینی کردی این بر اساس زمان شناسی است.

 

روایتی از امیرالمومنین در اهمیت زمان شناسی

فرمایش دیگری از امیرالمومنین علیه السلام هست که « اعرف النّاس بالزّمان من لم يتعجّب من احداثه‏»(1)  این دیگر نهایت زمان شناسی است بهترین مردم، آگاه ترین مردم کسی است که از حوادثی که دارد پیش می آید شگفت زده نمی شود چون که قبلاً پیش‌بینی کرده است.

حال ما این اعرف الناس را جزو شرایط نمیدانیم  برای رهبران جامعه است که بتوانند آینده را پیش‌بینی بکنند و بر اساس آن بعضی از راهبرد ها را داشته باشند که بعضی از حوادثی که ناگوار هم هست را دفع بکنند اما آنچه که ما به عنوان وظیفه پیام رسان داریم نیاز نیست که آینده را بشناسیم که اعرف الناس باشیم بلکه باید زمان شناس باشد که بتواند متناسب با زمان پیش برود. اصحاب رسانه لازم نیست اعرف الناس به زمان خودش باشد  همین که عارف به زمان خودش باشد کفایت می کند.

 

سیره عملی امیر المومنین در زمان شناسی

یکی دیگر از تضادهایی که در عملکرد و شیوه سنت عملی امام علی علیه السلام می‌بینیم بحث این است که بعد از ارتحال رسول خدا و غصب ولایت، ایشان حرکت آنچنانی نکرد  مگر آرام، تا وقتی که حضرت فاطمه زهرا زنده بودند و بعد از شهادت حضرت زهرا دیگر هیچ اقدامی نکردند اما همین حضرت ۲۵ ساله بعد با اینکه مردم می آیند سراغ‌شان می پذیرند خلافت را با اینکه دیر شده است. حضرت آن موقع با چندتا شمشیر زدن می‌توانست قائله را بخواباند چند نفر را بکشد! 

امیرالمومنین می بیند یک شرایطی است در این زمان که یک عده‌ای تازه مسلمان شده اند اگر امیرالمومنین در این موقع قیام می کردند جنگ داخلی راه می افتاد. اکثر مسلمانان از دین خارج می‌شدند و عده قلیلی باقی می ماندند و حالا ببینید که با اینکه جنگ نشده بود ولی بحث اصحاب رده اتفاق افتاد که وقتی احساس کردند از جهت نظامی مورد تهدید واقع نمی‌شوند از اسلام خارج شدند.

 

بررسی زمانه توسط معصومین

ما یک سری روایات دیگری داریم که وضعیت خود زمان را ائمه در آن روایات آمده اند مشخص کرده اند که مثلا الان همچین زمانی است «و لعمري قد أصبحنا في دهر عنود و زمان كنود»(2)  این برای این بوده که شاگردان خودشان را، اصحاب خودشان را، جامعه را نسبت به زمان، زمان شناس بار بیاورند.

اینها به خاطر این است که  اصحاب، زمان خودشان را بشناسند تا بتوانند تاثیر گذار باشند و ما تاثیر گذاری را در زمان در رسانه می خواهیم اگر در زمان نباشند وقتی که این پیام را با شرایط و احوال زمان متناسب نباشد، اثرنمی گذارد و اگر تاثیر بگذارد چون دیرهنگام است دارو بعد از مرگ سهراب است. لذا یکی از وظایف پیام رسان در پیام رسانی دینی این است که برنامه‌های آنها متناسب با زمان باشد./905/241/ح

 

مقرر: عزیز الله طالبی

 

منابع

1-شرح آقا جمال خوانسارى بر غرر الحكم و درر الكلم، ج‏2، ص: 449

2-منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة (خوئى)، ج‏17، ص: 86

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۰۹ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۳:۱۱
طلوع افتاب
۰۶:۵۸:۱۴
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۵۳
غروب آفتاب
۱۹:۲۴:۵۴
اذان مغرب
۱۹:۴۱:۵۲