vasael.ir

کد خبر: ۱۴۴۶۱
تاریخ انتشار: ۲۰ شهريور ۱۳۹۸ - ۱۳:۳۲ - 11 September 2019
از سوی حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی تبیین شد؛

ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼمی

وسائل ـ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎی مختلف ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬـﺎنﺷـﻤﻮل اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ ﻧﺪارد و ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد را ﺑﻪ دو وﺟﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﺳﻼم ﻣﻨﺘـﺴﺐ ﻛـﺮد‪ :‬از راه ﻣﻮﺿـﻮع و از راه ﻣﺒـﺎنی ﻣﻌﺮﻓﺖﺷﻨﺎختی و هستی ﺷﻨﺎختی‪.‬‬

به گزارش خبرنگار وسائل، اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ که به قلم سید حسین میر معزیمعرفی مقاله| ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼمی به رشته تحریر در آمده، ﺑﻪ ﺑﺤﺚ درﺑﺎره ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼمی و ﮔﺴﺘﺮه آن ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬در اﻳﻦﺑﺎره ﺳﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ‬ وﺟﻮد دارد‪ :‬ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼمی ﻫﻤﭽﻮن ﻋﻠﻢ اﻗﺘـﺼﺎد ﻣﺘﻌـﺎرف‪ ،‬ﭘﺪﻳـﺪهﻫـﺎی اﻗﺘـﺼﺎدی اﺳـﺖ؛‬ ﻣﻮﺿﻮع آن رﻓﺘﺎرﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺴﻠﻤﺎنﻫﺎ در ﺟﺎمعه اﺳـﻼمی اﺳـﺖ؛ ﻣﻮﺿـﻮع آن رﻓﺘﺎرﻫـﺎی اﻗﺘـﺼﺎدی‬ ‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ در ﺟﺎمعه اﻧﺴﺎنی اﺳﺖ‪.‬‬

ﻧﻈﺮﻳﺔ ﺳﻮم ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼمی علمی ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل و ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑـﺮ ﻗـﺎﻧﻮنﻫـﺎی علمی‬ ﻋﺎمی اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ را ﺑﺮ ﺗﺒﻴﻴﻦ رﻓﺘﺎرﻫـﺎی اﻧـﺴﺎن ﺑـﺎ ﺻـﺮفﻧﻈـﺮ از ﺑﺎورﻫـﺎ و ارزشﻫـﺎی وی‪ ،‬ﻗـﺎدر‬ ‫میﺳﺎزد‪.‬‬

 

دو وجه انتساب علم اقتصاد به اسلام

اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎی ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬـﺎنﺷـﻤﻮل اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ ﻧﺪارد و ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد را ﺑﻪ دو وﺟﻪ میﺗﻮان ﺑﻪ اﺳﻼم ﻣﻨﺘـﺴﺐ ﻛـﺮد‪ :‬از راه ﻣﻮﺿـﻮع و از راه ﻣﺒـﺎنی ﻣﻌﺮﻓﺖﺷﻨﺎختی و هستیﺷﻨاختی‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻠﻢ‪ ،‬رﻓﺘﺎرﻫﺎی اﻧﺴﺎنﻫﺎی ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺟﺎمعه اﺳﻼمی ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺘـﻲ اﮔـﺮ روش وﺻـﻒ و‬ ‫ﺗﺒﻴﻴﻦ و ﭘﻴﺶبینی ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪﻫﺎ ﻓﺮق میﻛﻨﺪ؛ زﻳﺮا اﺻﻮل ﻣﺬﻫﺐ اﻗﺘﺼﺎدی اﺳـﻼم و اﻧﮕﻴـﺰهﻫـﺎی ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن و اﺧﻼق و ﺣﻘﻮق اﺳﻼمی ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداری ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬

اﮔﺮ ﻣﻮﺿﻮع آن رﻓﺘﺎرﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی اﻧﺴﺎنﻫﺎی ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺟﺎمعه اﺳﻼﻣﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ وﺟﻪ اﻧﺘﺴﺎب آن ﺑﻪ‬ ‫اﺳــﻼم ﺑﺎﻳــﺪ اﻧﺘــﺴﺎب روش اﻳــﻦ ﻋﻠــﻢ ﺑــﻪ اﺳــﻼم ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬روش ﻋﻠــﻢ اﻗﺘــﺼﺎد ﺑــﺮ ﻣﺒــﺎﻧﻲ ﻫـستیﺷــﻨﺎختی و‬ ﻣﻌﺮﻓﺖﺷﻨﺎختی ﻣﻜﺘﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداری مبتنی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺒﺎنی در ﻣﻜﺘـﺐ اﺳـﻼم ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﺑﺘــﻮان روشی ﻣﺘﻔــﺎوت ﺑــﺎ ﻋﻠــﻢ اﻗﺘــﺼﺎد ﻣﺘﻌــﺎرف اراﺋــﻪ ﻛــﺮد ﻛــﻪ ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑــﺮ ﻣﺒــﺎﻧﻲ ﻫستیﺷــﻨﺎختی و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷــﻨﺎختی اﺳﻼم ﺑﺎﺷﺪ میﺗﻮان ﻣدعی ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼمی ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل اﺳﺖ‪.‬‬

 

بررسی آراء و انظار پیرامون موضوع علم اقتصاد اسلامی

ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻠﻢ ﻣﻘﻮﻟﻪای اﺳﺖ ﻛﻪ در آن از ﺣﺎﻻت‪ ،‬اوﺻﺎف و ﻣﻌﺮوﺿﺎت آن ﺑﺤﺚ میﺷﻮد و اصلیﺗﺮﻳﻦ ﻣﻼك ﺗﻤﺎﻳﺰ و ﺗﺸﺨﺺ ﻋﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦرو ﺗﻌﻴﻴﻦ چیستی ﻣﻮﺿﻮع ﻫـﺮ ﻋﻠـﻢ ﺿﺮورت دارد‪.‬‬

در ﻣﻘﺎﻟﻪ میﻛﻮﺷﻴﻢ ﻧﻈﺮﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن درﺑـﺎره ﻣﻮﺿـﻮع ﻋﻠـﻢ اﻗﺘـﺼﺎد اﺳـﻼﻣﻲ را ﻧﻘـﺪ و‬ ﺑﺮرسی ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼﻣﻲ در دو اﺻﻄﻼح ﺑﻪﻛـﺎر ﻣـﻲرود؛ در ﻳـﻚ‬ اﺻﻄﻼح در ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻳﻚ داﻧﺶ (Knowledge‬) ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺎمی دارد ﻛﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﺬﻫﺐ و ﻧﻈـﺎم‬ اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﻼم ﻧﻴﺰ میﺷﻮد‪ .‬در اﺻﻄﻼح دﻳﮕﺮ ﻣﻔﻬﻮم ﺧاصی در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣـﺬﻫﺐ و ﻧﻈـﺎم دارد‪.‬‬ ﻣﻘﺼﻮد از ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼﻣﻲ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺻﻄﻼح دوم اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد‬ اﺳﻼمی در ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺘﻌﺎرف‪ ،‬علمی اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ وﺻـﻒ و ﺗﺒﻴـﻴﻦ و‬ ﭘﻴﺶبینی واﻗﻊ خارجی میﭘﺮدازد‪.‬‬

 

روشی نو در کشف قوانین جهان شمول اقتصاد اسلامی

روش ﻓﺮﺿــﻴﻪای ـ اﺳــﺘﻨﺘﺎجی ﻣﺤــﺼﻮل ﻣﺒــﺎﻧﻲ ﻣﻌﺮﻓــﺖﺷــﻨاختی و ﻫستی ﺷــﻨﺎختی ‬ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداری اﺳﺖ‪ . ‬ﻣﺎ ﺑﺎور دارﻳﻢ اﻳﻦ روش در ﻛﺸﻒ ﺣﻘﻴﻘﺖ و ﺗﺒﻴﻴﻦ رﻓﺘﺎرﻫـﺎی اﻗﺘـﺼﺎدی‬ ﺑﺎ اﺷﻜﺎلﻫﺎی ﺟﺪی روﺑﻪرو اﺳﺖ و ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺒﺎنی اﺳﻼمی میﺗﻮان ﺑﻪ روش ﺟﺪﻳﺪی ﺑـﺮای‬ ﺗﺒﻴﻴﻦ و ﭘﻴﺶبینی رﺳﻴﺪ‪.‬‬

در ﺻﻮرتی ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ روشی اﺑﺪاع و اراﺋﻪ ﺷﻮد ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺪﻋﻲ وﺟـﻮد ﻋﻠـﻢ اﻗﺘـﺼﺎد‬ اﺳﻼمی ﺟﻬﺎن ﺷﻤﻮل ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﻧﺘﺴﺎب ﻋﻠﻢ اﻗﺘـﺼﺎد ﺑـﻪ اﺳـﻼم ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ آن‬ اﺳﺖ ﻛﻪ روش ﺑﺮرسی ﻫﺎی علمی ﺑﺮ ﻣﺒﺎنی بینشی اﺳﻼمی مبتنی اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠـﺖ‬ ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮرسی های ﻋﻠﻤﻲ رﻓﺘﺎرﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻫﺎ در جامعه اﺳﻼمی اﺳﺖ و‬ ﺟﻬﺎن ﺷﻤﻮل ﺑﻮدن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ روش میﺗﻮان جامعه ﻏﻴﺮاﺳـﻼمی را ﻧﻴـﺰ‬ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎی علمی ﻗﺮار داد و ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی وﺟﻮد ﻗﺎﻧﻮن ﻫﺎی ﺟﻬﺎن ﺷﻤﻮلی ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬـﺎ‬ ﺑﺘﻮان رﻓﺘﺎرﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎن را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳـﻼمی و‬ غیر اﺳﻼمی ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

 

نتیجه گیری مقاله

ﻧﺘﻴﺠﻪ آﻧﻜﻪ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎ روشی ﻣبتنی ﺑﺮ ﻣﺒﺎنی هستی ﺷــﻨﺎختی و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷــﻨﺎختی ‬ اﺳﻼم ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺻﻒ‪ ‬ﺗﺒﻴﻴﻦ و ﭘﻴﺶبینی در ﺟﺎﻣﻌﻪﻫﺎی اﺳﻼمی و ﻏﻴﺮاﺳﻼمی ﺑﭙﺮدازد‪ .‬اﻣـﺎ‬ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻗﺎﻧﻮنﻫﺎی علمی ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل ﺑـﺮای ﺗﺒﻴـﻴﻦ رﻓﺘﺎرﻫـﺎی اﻧـﺴﺎنﻫـﺎی ﻣـﺴﻠﻤﺎن و‬ ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺟﺎﻣﻌﻪﻫﺎی اﺳﻼمی و ﻏﻴﺮاﺳﻼمی ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﭼﻴـﺰي اﻣﻜـﺎن عقلی‬ ﻧﺪارد‪ .‬ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼمی ﺑﺎ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮی اﻳﻦ روش در ﺟﺎﻣﻌﻪﻫـﺎی اﺳـﻼمی ﺑـﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪﻫـﺎی‬ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﻴﺮاﺳﻼمی ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬

برای مشاهده اصل مقاله اینجا را کلیک کنید./204/241/ح

انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۰
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
11:30 - 1398/06/24
اقتصاد اسلامی در حوزه مهجور است
ماجور باشید
ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۰۵ / ۰۲ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۴:۵۲:۰۶
طلوع افتاب
۰۶:۲۳:۱۵
اذان ظهر
۱۳:۰۵:۰۲
غروب آفتاب
۱۹:۴۶:۱۰
اذان مغرب
۲۰:۰۳:۵۴