بخش دوم گزارش / در نشست «فضای مجازی و فرصتها و آسیبها در گام دوم انقلاب» تبیین شد؛
به گزارش خبرنگار وسائل، نشست دو روزه «فضای مجازی و فرصتها و آسیبها در گام دوم انقلاب» از سلسله کارگاههای تربیت نوجوان و جوان (آسیب ها، چالشها و راهکارها) به همت مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان و دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی ۵ و ۶ اردیبهشت در سالن همایشهای دفتر تبلیغات اسلامی استان برگزار شد. گزارش بخش نخست این نشست پیشتر منتشر شد آنچه در ادامه میخوانید بخش دوم سخنان حجت الاسلام کهوند، عضو تیم کمیسیون فضای مجازی مجلس خبرگان در مراسم است:
علل و عوامل ایجاد آسیب در فضای مجازی
در مسئله فضای مجازی به صورت مستقیم از راهکار به آسیب وارد میشویم بدون اینکه ریشه آسیب شناسایی شود. در این قسمت آسیبها به سه دسته حوزه فردی، خانوادگی و اجتماعی و کشوری تقسیم میشود که در این بخش درباره علل و عوامل ایجاد آسیب در فضای مجازی پرداخته میشود چراکه کودکان به صورت افراطی از فضای مجازی استفاده میکنند.
این استفاده افراطی از گوشی به صورت مداوم و پیوسته سبب شده است که آنان به صورت تنها در اتاقهای خود بدون تحرک فقط با گوشی هستند؛ این معضل بیشتر در کلانشهرها وجود دارد. این فرزندان حتی دیگر همراه پدر و مادر به مهمانی نمیروند. باید اینجا این پرسش را مطرح کرد که دلایل استفاده افراطی کودکان و نوجوانان از فضای مجازی چه عواملی هستند؟
نیازهای مشترک پاسخ داده نشده سبب روی آوری به فضای مجازی
نیازهایی در انسان وجود دارد که مشترک همه گروههای سنی، جنسی، صنفی و سایر است و در عین حال یکسری نیازهای مختص وجود دارد؛ نیازهای مشترک شامل خوردن، خوابیدن، مسکن و امنیت است که همه این نیازها را دارند؛ از طرفی دو نیاز بسیار مهم وجود دارد که همه ما در این نیاز مشترک هستیم که شامل بازی و سرگرمی است؛ اولی مربوط به کودک و سرگرمی برای سنین بالاتر از کودکی است.
در واقع افراد بالاتر از سن بلوغ دیگر کودک نیستند و در این مرحله بازی و سرگرمی میخواهد که منظور بازی هدفمند است، این امر بسیار دارای اهمیت است. نیاز دیگر نیاز به گفتوگو، تعامل و ارتباط با دیگران است که در سابق با توجه به سنتهای حسنهای که در کشور وجود داشت به بهترین نحو ممکن این نیازها برطرف میشد و انسانها احساس کمبود و خلأ نداشتند. در شرایط فعلی این سنتها یا تعطیل شده اند و یا به حداقل ممکن رسیده است و در عین حال این نیازها از طریق طبیعی بدون پاسخ مانده است لذا به صورت نامناسب و غیر طبیعی به این نیاز پاسخ داده میشود.
به عنوان نمونه درباره نیاز به شادی و شور شعف برخی با قرص مخدر این نیاز را برطرف میکنند و بعضی دیگر از طرق مناسب این نیاز را پاسخ میدهند؛ در عین حال باید به این امر توجه کرد که در زمان گذشته احساس خلأ نبود و در حال حاضر خلأ پاسخگویی به این نیازهای مشترک وجود دارد. فضای مجازی به بدترین شکل ممکن مثل قرص اکس پاسخ این نیازها را میدهد.
مقایسه وضعیت گذشته و حال در سبک زندگی
در مقایسه وضعیت گذشته و حال، نظر اسلام، نظر غرب از جمله مواردی که میتوان به آن اشاره کرد تعداد فرزند است. در گذشته تعداد فرزندان بسیار بود؛ نظر اسلام درباره فرزندان بر تعدد است همچنین در گذشته نسبت به امروز سنت صله رحم به وفور انجام می شد و اسلام درباره صله ارحام توصیه مؤکد کرده است؛ غرب این روابط را قبول ندارد. با وجود تأکید اسلام بر روابط با همسایگان، اما این سنت حسنه امروز کمرنگ شده است.
یکی از دلایل آن، این است که افراد تمایل ندارند دیگران در زندگی آنها ورود پیدا کنند؛ در واقع این نوع تفکر و قطع روابط با همسایگان خطا است چراکه یکی از دلایلی که امروز امنیت خانواده به خطر افتاده است این است که با همسایگان روابط قطع شده است. وقتی افراد با یکدیگر آشنائی ندارند بنابراین جرم افزایش پیدا کرده است و امنیت خانواده به دلیل ترک سنت حسنه رابطه با همسایه از دست رفته است.
فراموشی سنتهای پیشین
سنت آموزگار بودن والدین در گذشته وجود داشت؛ پدران مشاغل خود را به فرزندان آموزش میدادند و به دلیل همین آموزگار بودن، فرزندان برای پدر و مادر احترام قائل بودند. امروز یکی از دلایلی که احترام به والدین کمرنگ شده است همین موضوع است که پدر و مادرها دیگر آموزگار فرزندان خود نیستند در حالی که افراد به کسانی احترام میگذارند که از آنها یاد بگیرند نه اینکه پول دریافت کنند چراکه علاقه و احترام و محبت ربطی به پول ندارد و متأسفانه در شرایط فعلی والدین برای فرزندان خود تبدیل به دستگاه خودپرداز شده اند.
وقتی همه امکانات در اختیار آنان قرار میگیرد فقط وظیفه تلقی میشود چراکه جایگاه معلمی و آموزگاری پدر و مادر از دست رفته است و همه موارد آموزشی فرزندان به دیگران سپرده و نقش خانواده در امر آموزش نادیده گرفته شد و به رسانه سپرده شد؛ در این وضعیت رسانه مرجع کودکان و نوجوانان میشود و احترام کاهش مییابد در عین اینکه نیاز است تا مرجعیت فکری در خانواده که پدر و مادر هستند حفظ شود و نظر اسلام این است که پدر و مادر برای فرزندان خود معلم باشند و نباید تربیت به دیگران سپرده شود. غرب در این باره میگوید که پدر و مادر در تربیت فرزندان دخالت نکند؛ این امر فاجعه است.
ذائقه سازی ناسالم در فضای مجازی
نبود سرگرمی در شرایط فعلی سبب جذب افراد به فضای مجازی شده است و وقتی در این فضا ذائقه کودکان تغییر کرد در این وضعیت دیگر تن به تفریحات سالم نخواهند داد و امروز کودکان و نوجوانان ذائقه آنها در حال خراب شدن است؛ در گذشته کودکان و نوجوانان به دلیل انجام صله ارحام تأمین بودند و ترک سنتهای حسنه یکی از علل و عوامل ایجاد آسیب در فضای مجازی است.
دولت و تجارت الکترونیک
از طرفی مدرسه، دانش آموزان را به سمت فضای مجازی سوق میدهد و این در حالی است که ما در شرایطی هستیم که اینترنت کودک نداریم، اما آنان را به این سمت سوق میدهیم. دولت و تجارت الکترونیک در موارد غیر ضروری جایگزین شده است و برخی عادتهای ناپسند در این باره در بین مردم نهادینه شده است که دانش آموزان بدون دسترسی به فضای مجازی نمیتوانند پیشرفت کنند که فکر نادرستی است.
تأثیرات فضای مجازی بر روابط همسران
اختلاط در فضای مجازی و مخفی کاری سبب ایجاد شک بین همسران میشود و توهم حریم خصوصی بین زن و شوهر با وجود فضای مجازی شکل گرفته است در حالی که این امر پذیرفته شده نیست و جای سخنهای مختلف در موبایل نیست؛ اگر رمزهای جداگانهای برای موبایلهای زن و شوهر وجود نداشته باشد اعتماد بین همسران به شدت افزایش پیدا میکند و اعتماد کامل به وجود میآید. از طرفی رفتارها تنظیم میشود و زن و مرد وارد هر گروهی نمیشوند، اما با بروز پدیده فضای مجازی به دلیل عدم وجود این موارد میزان شک بین زوجین افزایش پیدا کرد.
علت مراجعه فراوان به محتوای غیر اخلاقی چیست؟
ما یک محتوای مبتذل و مستهجن داریم؛ با توجه به آمارها یک سوم دانلودهای کل اینترنت محتوای مستهجن است و یک پنجم سرچهای موبایل کلمات غیر اخلاقی است و یک چهارم کسانی که تلفن همراه دارند تصاویر مستهجن در گوشی خود دارند و ۲۸ درصد نوجوانان و جوانان قبل از ۱۸ سالگی به صورت ناخواسته با محتوای مستهجن مواجه شدند و ۹۰ درصد پسران و ۶۰ درصد دختران قبل از ۱۸ سالگی این تصاویر را به صورت ناخواسته و خواسته دیده اند.
در انتشار مطالب غیر اخلاقی از میان بیست کشور اول جهان، رتبه اول برای آمریکا است و پس از آن انگلیس، کانادا و ژاپن قرار دارند؛ ۸۰ درصد محتواهای غیر اخلاقی از سوی این کشورها منتشر می شود. ایران در سال ۲۰۱۴، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ در این زمینه به سرعت رشد کرد و با اینکه در رتبه دوم و چهارم قرار داشت، در سال ۲۰۱۸ جزو ۱۰ کشور اول جهان نیست.
مفاسد تلگرام و اینستاگرام / محتوای مفاسد جنسی کودکان
از زمانی که تلگرام و اینستاگرام وارد ایران شد سه اتفاق رخ داد که مراجعه به سایتهای مستهجن کاهش یافت و جستوجوی کلمات مستهجن و دانلود فیلتر شکن کاهش یافت چراکه همه این موارد در تلگرام در دسترس است. در تلگرام مفاسدی وجود دارد که در اینترنت نیست از جمله محتوای مفاسد جنسی کودکان است.
در تلگرام قاچاق کالا و پولشوئی به آسانی صورت میگیرد و تخلفات به گستردگی در تلگرام وجود دارد. میزان این مراجعات به تمایلات افراد بستگی دارد که نیاز کاذب است و افراد به این سمت کشانده و تحریک میشود؛ انسان معمولا به سوی چیزی که به آن وسوسه میکنند، کشیده میشود. گاهی شیوه نهی کردن ما درباره کودکان سبب وسوسه می شود و این کار نادرست است./200/241/ح
تهیه و تنظیم: م. حسینی