به گزارش خبرنگار وسائل، در این نوشته، سخن از حکم فروش و عدم فروش جنگ افزار به دشمنان دین است. داد و ستدها و تجارت ها، در فقه شیعی دارای معیارهایی است که ریشه در جهان بینی اسلام نسبت به انسان دارد. یکی از معیارها، به مصلحت بودن داد و ستد برای تعالی و تکامل انسان است که این مسئله مجوزی برای داد و ستد میشود و از سوی دیگر، داد و ستدهای فاسد، زیان آور و گناه آلود ممنوع است.
دیدگاههای موجود در مسئله
در مجموع آموزههای فقهی، درباره حکم مسئله فوق، میتوان به سه دیدگاه رسید که دو دیدگاه میان فقها مشهور بوده و یک نظر نیز متعلق به امام خمینی (ره) است.
۱- منع مطلق: مشروع نبودن فروش ابزار نظامی به دشمنان دید. عالمانی، چون شیخ مفید، فروش جنگ افزار و ساختن آن برای دشمنان دین را حرام میدانند، چون آن را در راه جنگ با مسلمانان به کار میگیرند. بعضی از فقها بدون هیچ قید و شرطی فروش جنگ افزار به کافران و دشمنان دین را نامشروع دانسته اند و این توع خرید و فروش را در شمار تجارتهای نامشروع شمرده اند.
۲- فرق گذاری بین زمان جنگ و صلح: این گروه بر این باورند که در وقت جنگ، فروش سلاح به کافران جایز نیست و در وقت صلح و قرارداد ترک دشمنی ها، جایز است.
نظر امام خمینی در مسئله
درباره فروختن و نفروختن سلاح به غیر مسلمانان و کافران، دولت اسلامی باید تصمیم بگیرد که آیا فروختن یا نفروختن، به صلاح امت اسلامی است یا خیر؟
فروختن و نفروختن سلاح به کافران حکمی قطعی که در همه زمانها و مکانها یکسان باشد ندارد، هر زمانی برابر نیازهای زمان و مکان حکمی بر آن بار است.
نظام و دولت مشروع دینی اگر تشخیص داد که با فروش اسلحه به کافران، بنیه نظامی آنها، نیرو و توان میگیرد و این سبب میشود مسلمانان در ضعف قرار بگیرند، آن را ممنوع میکند و اگر خطری در میان نبود، فروش آن را اجازه میدهد و در این جهت فرقی نمیکند با آن دشمن در حال جنگ باشیم و یا صلح.
ادله فقهی امام خمینی
امام خمینی (ره) برای ارائه نظریه خود از سه دسته منابع اجتهادی، یعنی کتاب و سنت و عقل و همچنین از اصول عملیه در صورت قصور و عدم ظهور ادله برای ایفای مقصود، سود جسته است.
نتیجه گیری
امروزه، خرید و فروش سلاح در اختیار حکومتها قرار دارد و اگر در کشوری هم خرید و فروش سلاح آزاد باشد در فروش سلاح به کشور دیگری، فروشندگان حتما باید نظر دولت متبوع خود را جلب نمایند.
هم اکنون جلب رضایت دولت تنها در مورد سلاح و مهمات نیست بلکه شامل هر نوع کالای استراتژیک میشود؛ لذا ملاک در جواز و عدم جواز فروش اسلحه به دشمنان، وجهه اسلام است که اگر با فروش، وجهه اسلام و مسلمانان تضعیف میشود، فروش جایز نیست و اگر تضعیف نمیشود، جایز است.
مقاله «فروش ابزار جنگی به دشمنان دین در فقه حکومتی امام خمینی (ره)» نوشته علی شیرخانی است که در پژوهش نامه «متین» شماره ۷۹، سال بیستم در تابستان ۹۷ انتشار یافته است./601/241/ح