vasael.ir

به گزارش خبرنگار وسائل، صاحب نظران تربیتی معتقدند که تربیت انسان در زمینه جنسی، بخشی از تربیت را تشکیل می‌دهد. این غریزه از جمله غرایز طبیعی است که خداوند در وجود حیوان و در انسان قرار داده است.

احساس نیاز جنسی در انسان مبتنی بر وجود این غریزه است که باید به صورتی صحیح ارضا شود. برخی از کارشناسان، مسئولیت تربیت جنسی را در درجه نخست برعهده پدران و مادران قرار داده اند.

با توجه به اهمیت این مسئله با حجت الاسلام والمسلمین سید محمد فاطمی نسب کارشناس مشاوره اسلامی به گفت‌وگو نشستیم که بخش نخست آن به شرح ذیل تقدیم می‌شود:

وسائل ـ تربیت جنسی چیست؟

منظور ما از تربیت جنسی این است که زمینه‌ها و عوامل مربوط به مسائل جنسی طوری فراهم شود که استعدادهای شخصی در جهت رسیدن به کمال اختیاری فرد، شکوفا شود و او را برای رسیدن به کمال مطلوب یاری کند.

وسائل ـ تربیت و آموزش جنسی چه تفاوتی بایکدیگر دارند؟

تربیت به معنای به رشد دادن به کار می‌رود در حالی که تعلیم و آموزش به معنای یاد دادن است. آیت الله مصباح یزدی در تبیین فرق آموزش و تربیت می گویند: تعلیم یعنی معلم کاری بکند که متعلم چیزی را یاد بگیرد و این مختص به موجودی است که درک و شعور دارد.

مفهوم تربیت اوسع از آموزش است. باغبان درخت را تربیت می‌کند، یعنی مقدماتی را فراهم می‌کند تا این درخت به رشدی که می‌بایست، برسد. تربیت برای رشد دادن همه استعدادها است.

وسائل ـ به نظر حضرتعالی هدف از تربیت جنسی چیست؟

هدف از تربیت جنسی، دست یابی فرد به آگاهی‌ها، عادات و آدابی درباره چگونگی اعمال و ارضای غریزه جنسی است، که او را در جهت رسیدن به رشد وهدف مطلوب آن یاری کند.

 وسائل ـ تربیت جنسی از چند سالگی شروع می شود؟ آیا در روایات ما بحثی در این مورد به میان آمده است؟

یکی از ابعاد وجودی مهم در زن و مرد جنبه جنسی و شهوانی است که به صورت غریزه‌ای بسیار قوی در آنها قرار داده شده است این غریزه باید ارضا گردد و اگر مسیر ارضای آن به صورت صحیح طراحی نشود از مسیر طبیعی خلقت منحرف خواهد شد و به ابعاد دیگر زندگی نیز آسیب خواهد زد.

تربیت جنسی از آغاز کودکی شروع می‌شود و تا سن جوانی و میان سالی ادامه پیدا می‌کند. تربیت جنسی حوزه وسیعی را در بر می‌گیرد و شامل فعالیت‌های تربیتی‌ای است که از آغاز زندگی مرحله به مرحله، در جهت رشد متعادل و متناسبی غریزه جنسی صورت می‌گیرد، تا فرد با وظایف و رفتارهای جنسی آشنا شود و به اهداف تربیتی جنسی برسد ونسل هم تداوم پیدا کند.

در تعریف غریزه جنسی می توان گفت توانایی و نیروی ذاتی که انسان هنگام تولد با خود دارد و در جهت ارضای نیازهای جنسی وی را به فعالیت معینی وادار می‌کند.

در روایات نیز با مواردی روبرو می‌شویم که می‌توان از آنها استفاده کرد که کودک هرچه مراحل رشد جسمانی خود را طی می‌کند، به رشد و بلوغ جنسی نزدیک‌تر می‌شود و مسائل جنسی بیشتر برایش قابل درک می‌شود یا حداقل اینکه از امور جنسی بیشتر متأثر می‌گردد.

از جمله دسته‌ای از روایات که بوسیدن کودک، روی زانو نشاندن او و در یک رختخواب خوابیدن کودکان با هم و یا با دیگران را نهی کرده است. مثلاً امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: هنگامی که دختربچه‌ای به سن ۶ سالگی رسید جایز نیست مرد نامحرم او را ببوسد و یا او را در آغوش بگیرد به به خود بچسباند. (بحارالانوار. جلد ۲۰ صفحه ۲۳۱)

وسائل ـ در مورد گستره موضوع تربیت جنسی توضیحاتی بفرمایید؟

موضوع تربیت جنسی، دربرگیرنده مسائل ریز و درشتی است که به بعضی از آنها اشاره می‌شود:

۱- نگرش والدین نسبت به جنسیت خود و فرزندانشان.

۲- شیوه برخورد متناسب والدین با جنسیت فرزندانشان (طرز لباس پوشاندن به آنها و مسئولیت‌هایی که به آنها واگذار می‌شود و...)

۳- پاسخ دادن به سؤالات جنسی کودکان در مورد تولید مثل، تفاوت‌های جنسی دختر و پسر و....

 ۴- رفتار والدین با یکدیگر.

۵- نگرش والدین نسبت به ازدواج و جنس مخالف.

۶- آموزش حجاب و فضائل اخلاقی.

۷- هنجارها و ناهنجاری‌های جنسی.

۸- اهمیت تقوا و پرهیز از بی بند و باری جنسی.

۹- آگاه کردن فرزندان نسبت بیماری‌های جنسی.

۱۰- آموزش احکام شرعی در مورد مسائل جنسی دوران بلوغ و ازدواج.

۱۱- آگاه کردن فرزندان از تغییرات هنگام بلوغ

۱۲- آماده کردن نوجوانان و جوانان برای ازدواج و آشنا کردن آنها به وظایف همسرداری و فرزند پروری.

 ۱۳- آگاه کردن فرزندان به طبیعی بودن نیاز جنسی و تمایل جنسی به جنس مخالف. و موارد بسیار دیگری که باید بیان شود.

وسائل ـ اسلام اهداف تربیت جنسی را چگونه ترسیم کرده است؟

۱ - فراهم کردن بستر مناسب برای رشد سالم جنسی: نخستین هدف تربیت جنسی این است که رشد جنسی کودکان، به طور طبیعی و سالم پیش برود و از بروز ناهنجاری، بلوغ زودرس و ابتلا به انواع انحرافات جنسی پیشگیری شود و کودک در محیطی آرام و بدون فشار جنسی والتهاب غریزی رشد کند.

همچنین در سنین نوجوانی بتواند بدون تحمل استرس‌ها با ظهور امیال جنسی خود- که بروز آنها در این مرحله رشدی طبیعی به هنجار است- به شکلی مطلوب مقابله کند و در سن جوانی به حدی از رشد برسد که بتواند همسری مناسب و پدر یا مادری شایسته برای فرزندانش باشد.

۲ - شناخت و انتظار درست از هویت جنسی خود: از جمله اهداف تربیت جنسی، پیدا کردن شناخت درست از هویت جنسی خویش است. تربیت باعث می‌شود که فرد، شناخت درستی از هویت جنسی خود پیدا کند که مطابق با توانایی‌های جنسیتی‌اش باشد.

۳- ارضای صحیح و به هنجار غریزه جنسی: از جمله اهداف مهم تربیت جنسی این است که زن و مرد بتوانند نیاز جنسی خود را به شیوه صحیح و به هنجار ارضا کنند.

زن و مردی را تربیت کنیم که بتوانند با غرایز جنسی خود به شیوه صحیح و مطلوب برخورد کنند، نه آن را سرکوب کنند و نه به بی بند و باری و انحراف و فحشا کشیده شوند. و در نهایت زن و مرد بتوانند به یاری هم کانونی فراهم سازند که هم سلامت روانی خودشان را به دست آورند و هم در مناسبات اجتماعی، سلامت جامعه تأمین شود.

۴- پیشگیری از انحرافات جنسی و ایجاد زمینه پاکدامنی در جامعه: از دیگر اهداف مهم تربیت جنسی از دیدگاه اسلام حفظ افراد جامعه از انحراف و فساد و تباهی است.

۵- آماده سازی دختر و پسر برای زندگی سالم خانوادگی: آموزش مسائل مختلف مربوط به غریزه جنسی و مسائل خانوادگی، زمینه ازدواج سالم همراه با پیوند عمیق زوجین را فراهم می‌نماید. از طرف دیگر تربیت جنسی صحیح از انحرافات جنسی زوجین و تزلزل پیوند خانوادگی جلوگیری می‌کند.

وسائل ـ شیوه‌های آموزش و تربیت جنسی از دیدگاه اسلام چیست؟

شیوه‌های آموزش و تربیت صحیح و چگونگی رفتار با فرزندان همواره یکی از مسائل مورد توجه والدین دلسوز و متعهد و معلمان و مربیان مسئول بوده است.

امروزه با توجه به زمینه‌های وسیع انحراف (به ویژه انحراف جنسی) از طریق عواملی مانند تلویزیون، سینما، اینترنت و ماهواره، و شدت تأثیر پذیری کودکان و نوجوانان و جوانان از این عوامل، ضرورت توجه به شیوه‌های کاربردی تربیت صحیح و عوامل پیشگیری از انحراف، بیشتر شده است.

در این فضا، مراجعه به احادیث و تبیین شیوه‌های کاربردی‌ای که معلمان و مربیان آشنا به آموزه‌های الهی و آگاه از جنبه‌های شناختی، عاطفی و رفتاری آدمی در دوره‌های مختلف رشد مطرح کرده‌اند، ضرورت بیشتری پیدا کرده است. از سوی دیگر، چون تربیت فرآیندی کلی و دارای جنبه‌هایی چون جسمی، روانی، اخلاقی، جنسی، اجتماعی و غیره است باید مورد توجه فراوان قرار گیرد.

هماهنگی بین این ابعاد و فراهم سازی زمینه‌های تربیتی در مراحل گوناگون از یک سو نیاز به کسب اطلاعات و آموزش و تجربه والدین، معلمان و مربیان دارد. از سوی دیگر تربیت جنسی چون از سخت‌ترین و حساس‌ترین جنبه‌های تربیتی است، لازم است که با ظرافت و ساز و کارهای ویژه در مقاطع سنی مختلف از سوی والدین ومربیان پیگیری شود.

تربیت جنسی، علاوه بر رشد سالم و صحیح فرد، از انحرافات، اختلالات و بیماری‌های جنسی او پیشگیری می‌کند. شیوه‌های تربیتی و آموزشی جنسی را در دو بخش کلی می‌توان پیگیری کرد. بخش پیش از ازدواج  و پس از ازدواج.

یکی از مراحل مهم در تربیت جنسی مرحله پیش از ازدواج است که این مرحله برای خود شاخصه خاصی دارد، که اساس و سرچشمه ان خویشتن داری است. (بخش پس از ازدواج مطرح نخواهد شد و باید جداگانه بررسی شود)

شیوه‌های تربیت و آموزش جنسی پیش از ازدواج به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود. تربیت جنسی مستقیم که مستقیماً به نقش جنسیتی دختر و پسر و وظایف، تمایلات و رفتارهای جنسی آنها مربوط می‌شود. مانند هویت پذیری جنسی، الگویابی جنسیتی، آشنایی با وظایف هر جنس، آمادگی برای انجام دادن وظایف مادری و پدری، پرهیز از تحریکات جنسی و اموری مانند آن.

اما تربیت جنسی غیر مستقیم شامل جنبه‌هایی است که به نحوی بر رفتارهای جنسی دختر و پسر تأثیر می‌گذارد. مانند محبت به کودک، ارضای نیازهای روانی، پرورش فضایل اخلاقی، رشد باورهای دینی و مذهبی و اموری مانند آن.

مسائل مربوط به تربیت جنسی غیر مستقیم اگرچه جنبه عام تربیتی دارند و مستقیماً با تربیت جنسی مرتبط نیستند، اما از آنجا که رشد طبیعی جنسی در دختر و پسر را تسهیل می‌نمایند و آنها را از انحرافات و اختلالات جنسی مصون نگه می‌دارند، به طور غیر مستقیم، با تربیت جنسی مرتبط هستند. در اسلام والدین موظف اند که از همان آغاز تولد فرزند، زمینه رشد و تربیت طبیعی (از جمله رشد و تربیت جنسی) او را فراهم سازند.

دوره پیش از ازدواج، شامل دوره‌های تحول متفاوتی است. مسائلی که برای یک نوجوان ۱۴ تا ۱۸ ساله مطرح است، از کودک ۶ تا ۱۰ ساله، بسیار متفاوت است. لذا اگر چه دوره پیش از ازدواج دوره خویشتن‌داری است اما یکی از مسائل مهم این است که این است که ماهیت این مفهوم در دوره‌های مختلف سنی بسیار متفاوت است. اگرچه گاهی ظاهر بعضی از رفتارها شبیه هم هستند.

مسئله دیگر، نوع آموزشها است. نوع آموزش‌های یک کودک، با نوجوانی که سال‌های نخست نوجوانی‌اش را طی می‌کند تفاوت دارد. در آموزش کودکان، بیشتر شناخت و کنترل دیگران مطرح است. اما در آموزش نوجوان بیشتر کنترل خود مد نظر است و کنترل دیگران در درجه دوم اهمیت قرار می‌گیرد. مخصوصاً مواقعی که نیاز است با بچه‌های بزرگتر از خود معاشرت داشته باشند./404/422/ح

تهیه و تنظیم: محرم آتش افروز