به گزارش خبرنگار وسائل، اﻣﺮوزه اﺣﺰاب ﻳﻜﻲ از ﺿﺮورﻳﺎت زﻧﺪﮔﻲ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮي در دوره ﻣﺪرن ﻣﺤﺴﻮب ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﺑـﻪ ﻃﻮری کـﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﺆﺗﺮﻳﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬار ﺑﺮ روﻧﺪﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي و اﺟﺮاﺋﻲ ﻛﺸﻮر و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻠﻘﻪ راﺑـﻂ بین ﻣﺮدم و ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ.
ﻫـﻢ اﻧﺪﻳـﺸﻲ در ﺟﻮاﻣﻊ و ﻧﻈﺎم هاي ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻛﻨـﻮﻧﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎ اجماع ﻛﺎﻣﻠﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺿﺮورت ﺗﺤﺰب وﺟﻮد دارد و از اﺣﺰاب به عنوان ﭼﺮخ دﻧﺪه ﻣﺎﺷﻴﻦ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻳﺎد ﻣـﻲﺷـﻮد.
در ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان ﺷﺎﻫﺪ ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﺣﺰاب و ﮔﺮوه های ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﺎ آرﻣﺎنها و عقاید ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻮدﻳﻢ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﺳﻪ دﻫﻪ از ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘـﻼب ﻫﻨـﻮز اﺣـﺰاب ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ ﻛﻠﻤﻪ ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﻧﺸﺪه اﻧﺪ و ﻫﻴچکدام از اﺣﺰاب ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﺎر وﻳﮋه واﻗﻌﻲ اﺣﺰاب از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺳﻴﺎسی، ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺬﻳﺮي ﺳﻴﺎﺳﻲ، ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ و ... را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻛﺮات ﻧﺎم اﺣﺰاب ﺷﻨﻴﺪه ﺷﺪه اﻣﺎ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق آﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﻧﺎم ﺣﺰب را ﻳـﺪک ﻛـﺸﻴﺪه اﻧـﺪ.
اﻣﺮوزه ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺘﻔﻜﺮان ﻻزﻣﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺗﻮده اي ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻓﻌﺎل و ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ را در ﺗﺄﺳﻴﺲ اﺣﺰاب ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ و آن را ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ از ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎرمی آورند به گونه ای ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻣﺮي در ﺟﻬﺖ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺗﺪاوم و ﺗﻌﺎدل ﻧﻈﺎم ﺿﺮوري اﺳﺖ.
اﻛﻨﻮن ﻛﻪ ﻛﺸﻮر در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻓﺮاز و ﻧﺸﻴﺐ ﻫﺎي ﻧﻮﺳﺎزي ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﺤﺮانهای آن ﻗﺮار دارد ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻴﺰ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ و ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﺧﺼﻪ اﺻﻠﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ ﺧﻮد باید ﺑﺮﺧﻮردار از اﺑﺰارﻫﺎي ﻛﺎرآﻣﺪ و ﺳﺎزﻣﺎنهای ﻧﻬﺎدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ. ﻧﮕﺎﻫﻲ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﺣﺰاب ﺑه معنای ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻛﻠﻤﻪ ﺷﻜﻞ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﮔﺮوههای ﺳﻴﺎﺳﻲ به نام ﺣﺰب در اﻳﺎم خاصی ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﺮده و ﺑﻌﺪ از آن ﻫﻴﭻ فعالیتی از آنها مشاهده نمیشود.
حتی در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت هم به صورت ﻣﻮﻗت راﺑﻄﻪ دﻗﻴﻖ و ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اي ﻣﻴﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺣﺰﺑﻲ و ﺧﻮد ﺣﺰب وﺟﻮد ﻧﺪارد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ آﺳﻴبها و ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﺤﺰب ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪه و ﺣﺰب ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺻﺤﻴﺢ ﻛﻠﻤﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﺰاﺋﻲ در ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ داﺷﺘﻪ و ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ را ﻫﻤﻮارﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد.
علیرغم ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﻲ در اﻳﺮان ﻫﻨﻮز ﻫﻢ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺿﺮورت ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺪ، ﺳـﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘـﻪ، رﺳـﻤﻲ، ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻛﻤﺎﻛﺎن ﺑﻪ ﻗﻮت ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ.
اﮔر ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻬﺒﻮد یابد و آﺳﻴبها و ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﺮﻃﺮف ﮔﺮدد اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎ ﮔﺮم ﻧﻤﻮدن ﻓﻀﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت، ﻣﻨـﺎﻇﺮه، ﮔﻔتوگو ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻛﺸﻴﺪن ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ و ﻣﺸﻜﻼت ﺟﺪي و اراﺋﻪ راﻫﻜﺎرﻫـﺎ ﺷـﻬﺮوﻧﺪان ﺑـﻲ ﺗﻔـﺎوت را ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﻲ ﻣﺴﺌﻮل و ﻣﺘﺤﺮك ﻧﻤﻮده و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﺪه و ﻳﻜﻲ از زﻣﻴﻨـﻪ ﻫـﺎي ﺗﺤﻘﻖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ.
در ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺣﺎﺿﺮ ﺳﺆال اﺻﻠﻲ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻳﻨﻜﻪ؛ اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭼﻪ ﻧﻘﺸﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻳﺮان دارﻧﺪ؟ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال ﻛﻪ ﻓﺮﺿـﻴﻪ ﭘـﮋوﻫﺶ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷد، ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪاﺳﺖ ﺑﺎ رﻓﻊ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﺸﻜﻴﻞ و ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﺷﺪن اﺣﺰاب در اﻳﺮان زﻣﻴﻨﻪ ﻫـﺎي ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﻌﺎل و ﻧﻬﺎدﻣﻨﺪ ﻓﺮاﻫﻢ و ﻳﻜﻲ از ﺑﺴترهای رشد و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺤﻘﻖ ﺧﻮاﻫﺪ.
مقاله «احزاب سیاسی و نقش آن در توسعه سیاسی ایران» به قلم دکتر صادق زیبا کلام و مرتضی مقتدایی در شماره 29 فصلنامه علمی تخصصی علوم سیاسی، زمستان 1393 به چاپ رسیده است./241/207/ح