به گزارش خبرنگار وسائل، کتاب امنیت ملی از منظر امام خمینی (ره) به همت دکتر علی کریمی مله و اکبر بابایی توسط انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی در ۲۷۶ صفحه و شمارگان ۱۰۰۰ نسخه با همکاری معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلام به بازارعرضه شده است.
کتاب «امنیت ملی از منظرامام خمینی» در جهت بررسی مفهوم «امنیت ملی» در کلام و رویکردهای سیاسی و زمام داری حضرت امام خمینی(ره) نوشته شده است.
در ابتدای کتاب ناشر ضمن اشاره به جایگاه نظریه پردازانه امام خمینی (ره) در قالب رهبری انقلاب اسلامی و بنیان گذار یک نظام سیاسی جدید، میگوید مبانی نظری و عملی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، از جمله شالودههایی است که برای تبیین آن، کمتر به آراء و اندیشههای امام خمینی (ره) استناد شده و یا از آن بهره گرفته شده است.
این غفلت، در صورت تداوم میتواند به یکی از مهمترین آسیبپذیریهای جمهوری اسلامی در بعد امنیت ملی تبدیل شود. از این رو، پژوهشکده مطالعات راهبردی، در چارچوب رسالت خویش، تعریف و تدوین پروژه پژوهشی را با عنوان کلی «امام خمینی (ره) و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران» در دستور کار قرار داده است که کتاب حاضر، بخش دیگری از این پروژه میباشد.
نویسندگان در مقدمه کتاب با اشاره به شخصیت تاثیرگذار و نوپرداز امام خمینی (ره) در زمینههای فکری و علمی و سیاسی-اجتماعی میگویند: «بیگمان امام خمینی (ره) را میتوان یکی از تاثیرگذارترین شخصیتهای نوپرداز فکری، عملی و سیاسی-اجتماعی ربع پایانی قرن بیستم دانست که شعاع نفوذ و تأثیر اندیشه و کردارش فقط به جغرافیای سرزمین ایران و جغرافیای مذهبی تشیع محدود نشده، بلکه گستره جهان اسلام و مستضعفان را در نوردیده است».
مولفه های تعریف امنیت ملی
این تحقیق حاصل چند سال ذهن مشغولی نویسندگان درباره آراء امنیتی امام خمینی (ره) بوده که بر این مفروضات مبتنی بوده است: مبانی معرفت شناختی، هستی شناختی و انسان شناختی متفاوت امام (ره) که از یک سو، از خاستگاه دینی و مذهبی نشأت میگیرد و از سوی دیگر، در تجربهها و مبارزههای سیاسی انقلابی و حدود یک دهه رهبری نظام سیاسی در بطن مخاصمه جوییهای قدرتهای بینالمللی و منطقهای و معارضهجویان داخلی، بویژه در سالهای آغازین پیروزی انقلاب اسلامی ریشه دارد، موجب شده است که تعریف و باز تعریف امنیت ملی و عناصر مقوم آن با مولفههای تهدید و آسیب امنیت ملی در رویکرد ایشان با آرای امنیت پژوهان تفاوت داشته باشد.
مقایسه رویکرد امنیت از دیدگاه امام با رویکرد مدرن
فرضیه پژوهش چنین است که مرور مجموعه آراء امنیتی امام خمینی (ره) نشان میدهد که رویکرد ایشان با رویکرد مدرن و نه کلاسیک امنیت ملی بیشتر قرابت دارد که در آن، کفه ابعاد فرهنگی و اجتماعی امنیت نسبت به بعد نظامی و حتی سیاسی سنگینتر است. بااین حال، در رویکرد امام (ره)، بعد منابع و زیست محیطی اهمیت زیادی ندارد.
مراجع اصلی امنیت ملی
همچنین، مردم، جامعه و حکومت به منزله مراجع اصلی امنیت ملی در جای جای آرا و نگاه امام حضوری برجسته و کانونی دارند و نقش محوری چنین مراجعی رویکرد امام را از ابعادی به «مکتب کپنهاگ» بسیار نزدیک و با آن هم نوا میکند، هر چند وجه تمایز آن، خاستگاه پر رنگ مبانی دینی و الهی در تعریف امنیت از دیدگاه امام (ره) است. این کتاب از یک مقدمه، چهار فصل و نتیجه گیری تشکیل شده است.
فصل اول: چهار چوب امنیت ملی
در این فصل درباره چهارچوب مفهومی امنیت ملی، ویژگیها، ابعاد و مراجع مختلف، تهدیدهای امنیت ملی و عواملی که دهههای اخیر، دگرگونی مفهومی آن را باعث شدهاند، بحث و آنها را بررسی میکند تا بنیان و شالوده نظری پژوهش را پایهریزی کند.
الف) تعریف امنیت ملی
ب) ویژگیهای امنیت ملی: رابطه التزامی امنیت ، تهدید، ذهنی یا تصوری بودن امنیت، نسبیت و سیالیت امنیت، تعامل و تداخل سطوح امنیت، سرزمینی پایگی، شناسه محوری امنیت از موضوعات بررسی شده در این بخش میباشد.
پ) ابعاد و مؤلفههای امنیت ملی: در این بخش بعد نظامی، بعد اقتصادی، بعد اجتماعی و فرهنگی، بعد سیاسی، بعد منابع –محیطی بررسی شده است.
ت) مرجع امنیت: در این بخش روش فهم مرجع امنیت، گونه شناسی مراجع امنیت، بررسی شده است.
ث) تهدیدهای امنیت ملی: در این بخش تعریف تهدید، ضابطه احصای تهدیدهای امنیت ملی، انواع تهدیدها (تهدید نظامی، اقتصادی، فرهنگی، زیست محیطی، سیاسی) مورد بررسی قرار گرفته است.
ج) دگرگونی مفهوم امنیت.
فصل دوم: مکتبها و رویکردهای عمده نظری
این فصل شامل دو بخش است: الف) مکتبهای عمده امنیت ملی: واقع گرایی، نوواقع گرایی، ایده الیسم یا آرمان گرایی از موضوعات بررسی شده در این بخش است. ب) رویکردهای مختلف درباره امنیت ملی: رویکردسنتی امنیت ملی و رویکردنرم افزاری و نوین امنیت ملی از موضوعات این بخش میباشد.
این فصل که نقشی آلی و نه غایی دارد، به طور مختصر، بر مکتبها و رویکردهای عمده کلاسیک و نرمافزاری درباره امنیت ملی توجه دارد. این فصل بدین منظور طراحی شده است تا نویسندگان بتوانند آرا و رویکرد امنیت ملی امام خمینی (س) را در قالب مکتبها و رویکردهای عمده امنیت ملی قرار دهند و تفاوتها و شباهتهای آنها را دریابند و در بخش نتیجه گیری، دست مایه تحلیل و استنتاج خود قرار دهند.
فصل سوم: رویکرد امنیت ملی امام خمینی
این فصل از سه بخش تشکیل شده است: الف) تاملی معرفت شناسانه در مسئله امنیت ملی ب) اصول و مؤلفههای امنیت ملی پ) مؤلفههای تأمین کننده امنیت ملی
این فصل که موضوع محوری کتاب است، نخست با تاملی معرفت شناسانه درباره امکان فهم و موضوع امنیت ملی در نگاه امام خمینی (س) آغاز میشود. سپس، در چند گفتار به بیان اصول و مولفههای بنیادین امنیت ملی میپردازد و به مولفههای گوناگون تأمین و تهدید امنیت ملی را مطابق رویکرد نرم افزاری و مدرن توجه میکند.
فصل چهارم: تهدیدها و آسیب پذیری امنیت ملی
این فصل از چهار بخش تشکیل شده است: الف) آسیب و تهدیدهای سیاسی امنیت ملی از نگاه امام ب) تهدیدها و آسیب پذیریهای فرهنگی، اجتماعی امنیت از نگاه امام پ) تهدیدها و آسیبهای اقتصادی امنیت ملی از نگاه امام ت) تهدیدها و آسیب پذیریها نظامی امنیت ملی از نگاه امام (ره).
این فصل به عناصر و مولفههای تهدید و آسیب پذیری امنیت ملی از نگاه امام (ره) میپردازد و با الهام از رویکرد مدرن و نرم افزاری، این آسیبها را در چهار بخش سیاسی، فرهنگی-اجتماعی، اقتصادی و نظامی دسته بندی و بررسی میکند و با نتیجه گیری پایان میپذیرد.
شایان ذکر است که کتاب «امنیت ملی از منظر امام خمینی (س)» با قیمت ۹۰۰۰۰ ریال و مشتمل بر یک مقدمه و چهار فصل و نتیجه گیری، توسط انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی با همکاری معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلام، منتشر شد./602/422/ح