vasael.ir

کد خبر: ۸۷۸۷
تاریخ انتشار: ۰۷ تير ۱۳۹۷ - ۱۲:۳۰ - 28 June 2018
استاد رفعتی نایینی / جلسه 42

فقه رسانه| کارکرد درست رسانه باید ترویج فرهنگ سالم و دینی باشد

وسائل ـ حجت الاسلام والمسلمین رفعتی نائینی گفت: کارکرد رسانه فرهنگی است و گاهی فرهنگ سالم را ترویج می کند اما گاهی فرهنگ ابتذال را ترویج می کند. اشخاصی که رسانه فساد دارند، فساد را فساد نمی دانند نه اینکه مخالف فرهنگ بشر باشند بلکه تصورشان این است که باید بشر خوش باشد و لذت ببرد و عناوین مقدسی مانند عشق و لذت برای آن به کار می برد. آنان تصور می کنند که جنس انسان این اقتضا را دارد. حتی رسانه های مستهجن، برنامه های سکسی را فحشا و فساد نمی دانند.

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل، حجت الاسلام والمسلمین عباس رفعتی، در جلسه چهل و دوم درس خارج فقه رسانه که در روز یکشنبه مورخه 9 اردیبهشت سال 97 در موسسه فقهی ائمه اطهار علیهم السلام برگزار گردید، به بررسی مستحبات پیام رسانه و شیوه القای اثر آن در جامعه پرداخت.

استاد رفعتی نائینی در ابتدای درس خارج فقه رسانه اظهار داشت: مستحبات ما در فرهنگ دینی بیش از واجبات است همان طور که در مکروهات بیان شد بیش از محرمات است و باید دانست که مستحبات از مکروهات هم بیشتر است؛ زیرا مستحبات هم از امور توصلی و هم از امور تعبدی است. بنابراین عناوین مستحبات در شرع بیش از عناوین واجبات است که نمونه آن در مقایسه روزه و نمازهای واجب با روزه و نمازهای مستحب قابل مشاهده است. هریک از اعمال واجب را مشاهده کنید به همین صورت می توان با مستحب آن مقایسه کرد و کثرت آن را مشاهده کرد.

 ایشان در ادامه به تعریف مستحب پرداخت و گفت:  ما به دنبال امری هستیم که انجام آن ثواب دارد و مطلوب است و اگر رسانه ای این ارزش ها را دنبال نکرد عقاب ندارد  و اگر این کارکردها را به دست نیاورد نمی توان گفت که رسانه فوق، خطاکار و مجرم است و بیشتر این بحث در مورد رسانه های دینی کاربرد دارد.

این استاد حوزه در پایان بیان داشت: کارکرد رسانه فرهنگی است و گاهی فرهنگ سالم را ترویج می کند اما گاهی فرهنگ ابتذال را ترویج می کند نظیر اشخاصی که رسانه فساد دارند و فساد را فساد نمی دانند نه اینکه مخالف فرهنگ بشر باشند بلکه تصورشان این است که باید بشر خوش باشد و لذت ببرد و عناوین مقدسی مانند عشق و لذت برای آن به کار می برد. آنان تصور می کنند که جنس انسان این اقتضا را دارد.

خلاصه درس گذشته

گاهی رسانه خود فعل حرام یا مکروه را انجام می دهد و پیامش حرام و مکروه است اما گاهی خود رسانه فعل حرام یا مکروه انجام نمی دهد ولی به سمت اعمالی نظیر موسیقی تشویق می کند ولی در نوع سوم القای پیام، بدین صورت عمل می کند که یک سری خواص موسیقی را به ظاهر بیان نموده و مخاطب را عملاً به این سمت تشویق می کند. قسم سوم این است که نحوه القای پیام به آموزش است یعنی نه خودش پیام حرام یا مکروه را پخش می کند و نه به این امور تشویق می کند بلکه آموزش می دهد که در جامعه بسط و گسترش یابد که برنامه های آموزشی لهوی از این قسم سوم است و فرق آن با قسم دوم این است که ممکن است مشوق نباشد برخلاف قسم دوم که مشوق این امور است.

مقسم ما در این مساله تحقق مکروه نیست بلکه نحوه القای پیام مکروه یا حرام است که باید از لحاظ رسانه ای مورد بررسی قرار گیرد و گاهی برنامه رسانه ای امر لهوی را آموزش می دهد و تشویق نمی کند ولی بستر تحقق لهو را فراهم می کند.

در تمامی پیام ها باید دانست که هر کدام از موارد ممکن است ذومراتب باشد یعنی گاهی حرام صغیره و گاهی کبیره است که در عناوین آن اختلاف است و برخی قائل هستند که اصلاً گناه صغیره نداریم زیرا نافرمانی پروردگار صورت گرفته است و خود نافرمانی کبیره است. البته همان افراد نیز قائل هستند که مفاسد گناهان متفاوت است و برخی درجات پایین تر و برخی بالاتر قرار دارند. در بین مکروهات نیز به همین صورت است که برخی کراهت شدیدتری دارند و برخی کراهت کمتری دارند. کراهت بی نظمی با لهو یکسان نیست. از ابعاد دیگر نیز می تواند ذومراتب باشد مانند غیبت که برای دو شخص متفاوت است. انسان عالم اگر غیبت کند گناه بیشتری نسبت به فرد عادی دارد.

 

تقریر کامل درس

بررسی پیام مستحب رسانه

پس از بحث بایدها و نبایدهای پیام رسانه، مکروهات پیام رسانه را مطرح کردیم و امروز سخن درباره مستحبات پیام رسانه است.

از لحاظ ترتیب بحث، بعد از واجبات پیام رسانه که درباره رسانه های دینی بود لازم بود که همان جا مستحبات را نیز مطرح می کردیم اما الگوی سرفصل را نداشتیم و بنا بود که بایدها و نبایدها را مطرح کنیم اما بعد از نبایدها لازم شد که مکروهات نیز بررسی شود و به خاطر همین فضا، مستحبات را نیز لازم است بیان کنیم اما بهتر بود که بعد از واجبات این مساله مطرح شود. اشکالی در این سرفصل نیست زیرا لازم است که مستحبات هم مطرح شود و نباید از آن غافل شد.

مطلب دوم

مستحبات ما در فرهنگ دینی بیش از واجبات است همان طور که در مکروهات بیان شد بیش از محرمات است. باید دانست که مستحبات از مکروهات هم بیشتر است؛ زیرا مستحبات هم از امور توصلی و هم از امور تعبدی است. بنابراین عناوین مستحبات در شرع بیش از عناوین واجبات است که نمونه آن در مقایسه روزه و نمازهای واجب با روزه و نمازهای مستحب قابل مشاهده است. هریک از اعمال واجب را مشاهده کنید به همین صورت می توان با مستحب آن مقایسه کرد و کثرت آن را مشاهده کرد.

در مورد عمل حج نیز بدین صورت است که اگر در طول عمر یک بار واجب است ولی در همان سفر نیز چندین عمره مستحب می تواند انجام دهد.

در مورد فقه رسانه نیز بدین صورت است که نباید از مستحبات فقه رسانه غفلت شود.

نکته سوم

استحباب و مستحب باید به دقت تعریف شود. استحباب معنای لغوی دارد که باب استفعال و به معنای دوست داشتن است ولی معنای فقهی اصطلاحی خاص دارد؛ یعنی عملی محبوب باشد ولی درحد وجوب نرسیده باشد. عمل مطلوبی که انجامش پاداش دارد ولی ترک آن عقاب ندارد. مرادف هایی نظیر نفل نیز برای آن بیان شده است.

از واژه مصطلح که همان مستحب و استحباب است استفاده می کنیم و دیگر واژگان را به کار نمی بریم.

یکی از خصوصیات لغت عرب اشتراک لفظی و معنوی است که یک واژه چندین معنا دارد و باید این مساله نیز دقت شود.

ما به دنبال امری هستیم که انجام آن ثواب دارد و مطلوب است و اگر رسانه ای این ارزش ها را دنبال نکرد عقاب ندارد  و اگر این کارکردها را به دست نیاورد نمی توان گفت که رسانه فوق، خطاکار و مجرم است.

با این سه نکته ای که بیان شد وارد بحث می شویم که کارکردهای مطلوب برای پیام رسانه چیست؟

مبنای اصلی کار رسانه این است که به موضوعی که می خواهیم بپردازد. کارکرد رسانه، آموزشی و ترویجی است و باید فرهنگ را نشر دهد.

ما بایدها را مربوط به رسانه دینی دانستیم و نبایدها مربوط به رسانه های مجاز بود. امور مستحب نیز مربوط به رسانه های دینی است. به همین جهت ابتدا معنای استحباب را بیان کردیم و باید کار ارزشی دینی انجام دهد.

کارکرد رسانه فرهنگی است و گاهی فرهنگ سالم را ترویج می کند اما گاهی فرهنگ ابتذال را ترویج می کند. اشخاصی که رسانه فساد دارند، فساد را فساد نمی دانند نه اینکه مخالف فرهنگ بشر باشند بلکه تصورشان این است که باید بشر خوش باشد و لذت ببرد و عناوین مقدسی مانند عشق و لذت برای آن به کار می برد. آنان تصور می کنند که جنس انسان این اقتضا را دارد. حتی رسانه های مستهجن، برنامه های سکسی را فحشا و فساد نمی دانند.

رسانه های فساد، فرهنگ انسانی را در بعد حیوانی می دانند و قائل هستند که باید انسان بیش از حیوان از این منابع طبیعی استفاده کند.

حتی در این فرهنگ غلط نیز خطوط قرمزی قرار می دهند که حقوق اشخاص پایمال نشود و اجازه تجاوز بدون رضایت نمی دهند.

رسانه هایی که این فرهنگ را ترویج می دهند در قبال استفاده از برنامه های فوق حق اشتراک می گیرند و برنامه های خود را می فروشند.

پس بنابراین اصل کارکرد رسانه اگر از نگاه دینی باشد مستحب است و گسترش فرهنگ است که عناوین جزئی تر را در روزهای آتی بیان خواهیم کرد./926/ص

تقریر: محسن جوادی صدر

 

 

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۱۰ / ۰۱ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۵:۳۱:۳۹
طلوع افتاب
۰۶:۵۶:۵۱
اذان ظهر
۱۳:۱۱:۳۵
غروب آفتاب
۱۹:۲۵:۴۱
اذان مغرب
۱۹:۴۲:۳۹